Modern zamanın en tehlikeli birleşmesi: Astım ve Obezite

Modern ve gelişen dünyada hastaklıklar artık daha akıllıca birleşmeye başlıyor. Bu birleşmenin en sinsilerinden biri ise Astım ve Obezite olup, gelecek nesillerin belası olacak düzeyde ilerliyor.

Eğer kiloluysanız ve nefesinizin yetmediğini hissediyorsanız ya da göğsünüzde hırıltı varsa, astım olabilirsiniz. Ayrıca yıllardır bildiğiniz ve sizi hiç üzmeyen astım hastalığınızı son günlerde kontrol altına almakta zorlanıyor iseniz nedeni kilo almanız ya da hareketliliğinizin azalması olabilir.

Astım ve Obezite günümüzde tedavisi nasıl yapılıyor?

Güncel çalışmalar bilim dünyasının astıma bakışını değiştirdi.

Artık; sayıları 300 milyona ulaşan astım hastası ile birlikte, yalnızca hırıltı ile seyreden tek bir akciğer hastalığından daha karmaşık, değişik alt tiplere sahip bir hastalıklar topluluğu ile mücadele ettiğimizi biliyoruz [Kaynak: 1].

Farklı astım alt grupları birbirinden ayrılınca, daha iyi tedavi seçenekleri amaçlanarak, her birinin derinlerine kadar inilebildi.

Kuşkusuz bu yolculuğa, karmaşık immünoloji bilgisi büyük ölçüde ışık tuttu.

Bugünün tedavi yöntemleri, her astım hastasını, hastalığın olmazsa olmazları olan nefes açıcılar ve iltihap gidericilerden oluşan benzer ilaçlarla kontrol altına almaya çalışırken, yakın gelecekte bunların yanı sıra artık ‘hot couture’ kişiye özel tedavilerin de var olacağını öngörür olduk.

Farklı astım hastalıkları alt gruplarından biri de obezite astımıdır. Bu alt grup, solunan havası kirli, tüketilen besini yapay ve katkılı olan modern dünyanın, sıklığı giderek artan bu iki hastalığını, yani obeziteyi ve astımı birleştiriyor.

Obezitenin özellikle çocuk ve gençlerin üzerindeki psikososyal etkisi çok büyük; kişide kendine güvensizliğe, toplumdan soyutlanmaya ve depresyona neden olabiliyor.

Ayrıca organik olarak zemin hazırladığı hastalıklar arasında mide reflüsü, diyabet, kalp damar hastalıkları, uyku apne sendromu, hatta bazı kanser tipleri iyi bilinirken, astım ile oluşan bu beraberlik henüz daha yeni irdeleniyor [Kaynak: 2].

Yeni çift başlı canavar: Astım ve obezite

Astım ve obezite birlikteliğinin oluşturduğu bu astım alt grubunda yer alan ve sayıları giderek artan hastalarımıza vadettiğimiz sıkıntısız günlerin sayısı ne yazık ki öteki astımlılara kıyasla daha az.

Ayrıca obezite ile birlikte görülen diğer ek hastalıklar ile obeziteye bağlı astımlıların durumları daha karmaşık, astım nedeniyle hastaneye yatışları daha sık ve atakları ne yazık ki daha kaygı verici.

Endüstrileşen hayat tarzı ile sıklığı ve önemi giderek artan bu alt grup, doktorların yeni hedefi olan kişiye özel yaklaşıma henüz uzak düşüyor.

Bu nedenle de astımın bu alt grubu günümüzde en çok emek harcanan araştırma konularından biri.

Elbette obezite astımı anlaşılmaz ya da tedavi edilemez değildir. Günümüzde bilim insanları, çift başlı olan bu canavar ile daha etkin mücadele etmek için, onu daha iyi tanımak, ikisinin arasındaki bağı anlamak ve çözümlemek için büyük bir uğraşı veriyor.

Obeziteye bağlı astıma neden olan başlıca iki mekanizma var:

Hem bağışıklık sisteminin rolü büyük, hem de solunum mekaniğinin.

Bağışıklık sistemi, obeziteyi vücutta savaşılması gereken hafif iltihabi bir durum olarak algılıyor ve bu da savaşan hücrelerin hedefini şaşırtıyor.

Solunum mekaniği açısından bakıldığında ise, kilo artışı ile taşınan yük çoğalınca derin bir nefes için hava yolu kasları
çoğunlukla yetersiz kalıyor, akciğer hacmi küçülüyor ve elastikiyeti azalıyor.

Aradaki bağ nasıl çözülür? Astımın nedenleri ve Obezitenin nedenleri nedir bilmek mi gerekir?

Obezite astım arasındaki bu bağ yaşam ile birlikte bazı ortak genler üzerinden yatkınlık ile ve fetüs dönemindeki çeşitli çevresel etkenler ile başlıyor, zamanla şekilleniyor.

Yapılan çalışmalardan öğrendik ki; eğer kiloluysanız ve nefesinizin yetmediğini hissediyorsanız ya da göğsünüzde hırıltı varsa, astım olabilirsiniz.

Ayrıca yıllardır bildiğiniz ve sizi hiç üzmeyen astım hastalığınızı son günlerde kontrol altına almakta zorlanıyor iseniz nedeni kilo almanız ya da hareketliliğinizin azalması olabilir.

Sadece kilo almanız nedeniyle alerjik bir hava yolu duyarlılığınız oluşabilir. Gebelik sırasında yanlış beslenme, fazla kilo alımı, sonrasında ise doğacak bebeğin obez olması onun astım riskini arttırabilir.

Astım hastalığı nedeniyle eforla hırıltı, öksürük, nefes darlığı gelişince, koşmaktan, merdiven çıkmaktan kaçınır hale gelinebilir ve bu da kilo alımını arttırır ve ortaya bir kısır döngü çıkabilir.

Madalyonun öteki yüzünde ise, fazla kilo nedeniyle çektiğiniz nefes yetmezliği durumunun yanlışlıkla astım zannedilmesi olabilir. [Kaynak: 3-5]

• Kilo vermek neden zorlaşıyor? Obezite salgın bir hastalık mı?

Obezite astım tedavisi nasıl yapılmalı?

Muayene sırasında hastanın nasıl sağlıklı bir nefese kavuşabileceği düşünülürken, laboratuvar ışıkları altında da bağışıklık sisteminden bu savaşta nasıl daha iyi yararlanılabileceğinin yolları aranıyor.

Obezite astımında, bilinen astımı kontrol edici ve nefes açıcı tedavilere ek olarak sunabildiğimiz, bu alt gruba özgü bir ilaç şimdilik yok.

Hatta astımın en önemli tedavi seçeneği olan, hava yolundaki iltihabı azaltarak hastalığın ilerlemesini kontrol altına alan nefesle havayollarına çekilerek kullanılan iltihap giderici steroid tedavilerinin de bu gruptaki etkinliği diğer astımlılar kadar iyi olamayabiliyor.

Bu nedenle şimdilik kişiye özel kilo verme ve egzersiz önerilerini, nefes açıcılar ve iltihap giderici ilaçlarla birlikte reçetenin üst sıralarına çekiyoruz.

Uygun adaylarda mide küçültücü cerrahi yaklaşımlar, etkin kilo kaybı ile bu astım tipine neden olan immünolojik ve fizyolojik iki mekanizmayla da savaşabiliyor.

Yapılan çalışmalar anlamlı kilo kaybı sağlayan tedavilerin obezite astımının kontrol altına alınmasında çok önemli katkıları olduğunu gösterdi. Fakat şunu da unutmamak gerekir ki astım hastaları hiç nefes darlığı hissetmedikleri anlarda dahi havayolları şiş ve ödemli olabilir.

Bu nedenle etkin kilo verdiren tedavilerden sonra bulgular düzelirken ilaçları azaltmada çok temkinli olmak gerekmektedir.

Acele etmek ataklara, geç kalmak da gereksiz ilaç tüketimine sebep olabilir. Bu nedenlerle ilaç azaltma görevinin kesinlikle ve sadece ilacı reçete eden uzman hekimler tarafından gerçekleştirilmesi gerekiyor.

Ayrıca ne kadar kendine özgü farklılıkları olsa da obezite astımında da diğer astımlılar da yapmakta olduğumuz gibi sigaranın bırakılmasını, nefesle havayollarına çekilen ilaçların doğru ve düzenli kullanımını, grip aşısını ve stresle başa çıkma yöntemlerini öneriyor, kişinin astımını kötüleştiren tetikleyicileri tanımlayarak onlardan uzak durmanın önemini vurguluyoruz. [Kaynak: 6]

Biliyoruz ki diyet ya da mide küçültücü cerrahiler ile kilo vererek astımı kontrol altına almak her zaman kolay değil. Bu nedenle yeterli kilo kaybı ile astımı kontrol altına alınan bireylerde düzelen bağışıklık sistemi göstergeleri üzerinden geleceğe ışık tutacak çalışmalar yürütülüyor.

Bu bilimsel bulguları daha iyi anlamak amacıyla bağışıklık sistemi ögelerinin, yağ hücrelerinin ve onlardan salınan leptin gibi hormonların ve sinir sisteminin bu bağlantıdaki yerlerini irdelemeye hızla odaklanmak gerekiyor. [Kaynak: 4]

Mekanizmaları aydınlatacak bu çalışmaların astımın bu önemli alt grubu için uygun tedavi bulunması konusundaki gelişmeleri hızlandıracağı ön görülmektedir.

• Bağışıklık sistemini güçlendirmenin 10 altın yöntemi nedir?

Kaynaklar ve Dış Bağlantılar

1. Wenzel SE. Asthma phenotypes: the evolution from clinical to molecular approaches. Naturemedicine. 2012;18(5):716-25. doi:10.1038/nm.2678.
2. Beuther DA, Sutherland ER. Overweight, obesity, and incident asthma: a meta-analysis of prospective epidemiologic studies. American journal of respiratory and critical care medicine. 2007;175(7):661-6. doi:10.1164/rccm.2006111717OC.
3. Ford ES. The epidemiology of obesity and asthma. The Journal of allergy and clinical immunology. 2005;115(5):897-909; quiz 10. doi:10.1016/j.jaci.2004.11.050.
4. McGinley B, Punjabi NM. Obesity, metabolic abnormalities, and asthma: establishing causal links. American journal of respiratory and critical care medicine. 2011;183(4):424-5. doi:10.1164/rccm.201009-1525ED.
5. Scott S, Currie J, Albert P, Calverley P, Wilding JP. Risk of misdiagnosis, health-related quality of life, and BMI in patients who are overweight with doctor-diagnosed asthma. Chest. 2012;141(3):61624. doi:10.1378/chest.11-0948.
6. Global Strategy for Asthma Management and Prevention GIfAGhwgo. Global Strategy for Asthma Management and Prevention, Global Initiative for Asthma (GINA) 2015. http://www.ginasthma.org/. 2015