2018 yılında yapımı onaylanan ve temeli atılan Akkuyu nükleer santrali oldukça sık konuşulmaktadır. Dünya ülkelerinin sürekli karşı çıktıkları Nükleer Santral nedir? Nükleer santral nasıl çalışır? Nükleer santrallerin karşı çıkılmasındaki sebep nedir? Nükleer santrallerin fayda ve zararları nelerdir? Sizler için bu konuda geniş kapsamlı bir yazı hazırladık. Yazımızı okuduktan sonra değerli fikir ve yorumlarınızı bizlerle paylaşabilirsiniz.

Nükleer Santral Nedir? Nasıl Çalışır? Fayda ve Zararları Nelerdir?

Radyoaktif maddeleri yakıt olarak kullanan, aynı zamanda da elektrik enerjisi üretebilen sistemlere nükleer santral denilmektedir. Buradaki sorun tanımından da anlaşılacağı üzere, radyoaktif maddeleri kullanmasıdır. Çünkü tüm canlılar için tehlike oluşturabilir. Tarihte de bunun birçok örneği bulunmaktadır. Facialar ile sonuçlanan ve binlerce insanın ölümüne yol açan birçok kaza olayı yaşanmıştır. Dolayısıyla hangi ülkede yapılırsa yapılsın, nükleer santrallere halk tarafından yoğun itirazlar gelmektedir.

Ülkemizde de bir süredir proje olarak konuşulan nükleer santralin yapımı için düğmeye basıldı. Temelleri atılan Akkuyu nükleer santralinin Türkiye’nin elektriğinin yüzde 10’unu karşılayabileceği söylenmektedir. Küçük çaplı bakılırsa, İstanbul’un tüm elektrik enerjisini karşılayabileceği bilinmektedir. Yapımına başlanan Akkuyu nükleer santralinin 2026 yılında bitirilmesi ve faaliyete geçirilmesi beklenmektedir. Umarız ülkemiz ve kaynaklarımız için iyi olur.

Gelelim nükleer enerjinin nerelerde kullanılacağına. Nükleer enerji; inşaat malzemelerinin üretiminde, biyolojinin farklı birçok alanında ve biyokimyanın dallarında, uzay teknolojisinde, buzkıran gemilerinde ve uçak sanayisinde kullanılmaktadır. Hayatımızın içinde yer alan her alanda ihtiyaç duyulan fazla miktarda elektrik enerjisini üretebilmek için elektrik santrallerine gerek duyulmaktadır.Güç santrallerinin de çoğu, jeneratörleri çevirebilmek için kömür, doğal gaz, uranyum ve petrol gibi maddeleri yakıt olarak kullanmaktadır. Bu sayede de ısı üretmektedir. Üretilen bu ısının sebebi de suyun buharlaşmasını sağlamaktır. Dünya üzerindeki elektrik enerjisi ihtiyacının yaklaşık yüzde 17’lik kısmı, nükleer santraller tarafından karşılanmaktadır. Dünya üzerinde 400 kadar nükleer santral bulunmaktadır. Özellikle İsveç, Amerika Birleşik Devletleri, Japonya Fransa gibi ülkelerin büyük kısmı, kullanmış oldukları enerjinin büyük bölümünü nükleer santraller sayesinde karşılamaktadır.

Nükleer Santral nedir? Nasıl çalışır? Fayda ve Zararları nelerdir? | Nükleer Santral yerine artık yenilenebilir enerji üretimine gidiliyor

Nükleer Santraller Nasıl Çalışır? Çalışma Prensipleri Nelerdir?

Nükleer santrallerin çalışma prensiplerinden bahsedelim. Öncelikle bir nükleer santralin çalışması için uranyum kullanımı şarttır. Yani uranyum ana maddedir. Uranyum parçalanır. Sonrasında ortaya yüksek miktarda enerji çıkar. Böylelikle uranyum maddesi, fisyon tepkimesine girmektedir. Fisyonun teknik anlamı ise, atomun iki veya ikiden fazla çekirdeğe bölünmesine verilen isimdir. Sonuç olarak fisyon tepkimesi sonrasında yüksek miktarda enerji ortaya çıkacaktır. Enerji sayesinde su buharı yüksek sıcaklıklara kadar ısınacaktır. Bu durumda buhar oluşacaktır. Oluşan buhar, jeneratör yardımı ile türbinlere iletilecektir. İletilmiş olan buhar da türbin şaftını çevirir. Dolayısıyla elektrik üretimi sağlanmaya başlanır.

Biraz daha sistemsel terimlerin dışında bir şekilde anlatmak gerekirse; nükleer santral (Nuclear Power Plants) üzerindeki sistemler tıpkı güç santralleri ile aynı mantıkta çalışmaktadırlar. Yani ısı enerjisinin üretilerek elde edilmiş olan su buharının, jeneratörü döndürmesi ve bunun sonucunda elektrik üretilmesi, nükleer santraller ile tamamen aynıdır. Nükleer santrallerin yarar ve zararlarını aşağıda sizlere aktarıyor olacağız. Ancak şunu bilmek gerekir ki; nükleer santraller ısı üretmek için nükleer bir reaksiyonu kullanırlar. Bunun sonucunda da çevreye zehirli birtakım radyoaktif maddeler üretirler. Bunların çevreye yayılmaması için de bazı ek olan sistemler kullanmaktadırlar.

Şöyle ki; birçok nükleer santralde ısınarak yakıt tüpleri arasından geçen su, türbine doğrudan gönderilmez. Buhar üretilen diğer çevrimleri ısıtmak için kullanılır. Bu tip sistemlere de birincil sistem adı verilmektedir. Birincil sistem ile oluşan ısıyı jeneratörün çevrimi için elde edilecek buhar üretimi için kullanılan sisteme de ikincil sistem adı verilmektedir. Hem birincil hem de ikincil sistemler, kapalı birer döngü oluşturmaktadır.

Nükleer Santral nedir? Nasıl çalışır? Fayda ve Zararları nelerdir? | Unutulmaz Çernobil Nükleer Santrali

Nükleer Santrallerin Atıklarının Korunma ve Saklanması

Yukarıda bahsettiğimiz bütün süreçler sonrasında elektrik üretimi olacaktır. İşin sonuna gelindiğinde reaktör içerisinde ısı üretecek enerji kalmayacaktır. Yani uranyum atomları üzerindeki enerji de tükenecektir. İşte bu çubuklar hem taşıdıkları radyasyon sebebi ile tehlikeli, hem de yüksek derecede sıcaktır. Bu sebeple de özel ve kalın korumalı yöntemler kullanılarak alınmaktadırlar.

Ayrıca bu uranyum çubukları soğuyuncaya kadar hem de radyasyon normal seviyelere düşünceye kadar suyun altında saklanırlar. Zamanı geldiğinde de kalın muhafazalı bir şekilde ve dikkatli bir şekilde analiz yapılacağı istasyona götürülür. Bu analizler sonucunda radyasyon seviyesi yüksek olanlar ayrılırlar. Çubukların radyasyon seviyeleri normal olanlar, toğrağa gömülürler. Sıvılar ise denize verilmektedir. Uranyum çubuklarının radyasyon seviyesi yüksek olanları ise özellikle bu amaç için tasarlanmış binalara alınmaktadırlar. Uranyum atomlarının da bölünmesi ile birlikte elektrik üretimi yıllar boyunca devam etmektedir.

Şöyle düşünün ki; 1 kiloluk uranyumum vereceği enerji, tam olarak 25 tonluk bir kömürün yanması ile elde edilebilmektedir. Bu arada uranyum, çok daha fazla enerji üretebilir. Ancak bunun sadece yüzde 1’lik bir kısmı kullanılabilir. Bugün İngiltere’nin elektrik enerjisinin yüzde 20’lik kısmını uranyum sağlamaktadır.

Uranyum maddesinin, yalnızca su üretmediğini de söylemeliyiz. Uranyum, elbette ki radyasyon da üretmektedir. Radyasyon da insanların sağlığı açısından son derece tehlikeli ve zararlıdır. Bu sebeple reaksiyonun dışarı çıkmaması açısından, kalın beton ve çelik ile örtülü yapılmaktadır. Buralarda çalışan kişiler; oluşacak olan elektrik enerjisinin, büyük bir şehrin elektrik ihtiyacının karşılanıp karşılanmayacağını sürekli olarak denetler ve kontrol ederler.

Nükleer Santral nedir? Nasıl çalışır? Fayda ve Zararları nelerdir? | Mersin’in tarım olarak ürettiği ürünlerin ülke katkısını gösteren grafik

Nükleer Santrallerin Fayda ve Zararları Nelerdir?

Nükleer santraller ile ilgili konuşulan en büyük konu bu olsa gerek. Kimileri faydasından, kimileri de insanlara verdiği zararlardan bahsediyor. Peki nedir nükleer santrallerin faydaları ve zararları? İlk olarak nükleer santrallerinin, yakıt enerjilerinin yoğun olduğunu söyleyerek başlayalım. Kesinlikle karbondioksiti havaya karıştırmamaktadır. Nükleer santrallerin en büyük faydalarından birisi ise sera etkisi oluşturmuyor olmasıdır. Bu sistem ile birlikte kullanılmış olan yakıtlar, yeniden dönüştürülür. Ve en güzeli de yakıt olarak en baştan kullanılabilir. Buna ek olarak modern nükleer santrallerin, çok yüksek kalitede güvenlik sistemlerine sahip olduklarını da belirtelim. Reaksiyonun tamamlanma sürecine kadar çevreye zarar gelmemesi için sürekli olarak denetlenmektedir. Nükleer santraller ile beraber enerji ithali bağımlılığından kurtulunabilir.

Biraz da zararlı olan yanlarından bahsedelim. Şimdi uranyum maddesinin nükleer santraller için ne derecede önemli olduğunu vurgulamıştık. Ancak uranyum maddesinin elde edilip geliştirilmesi, bol miktarda radyoaktif kirliliğe sebep olmaktadır. 1986 yılındaki Çernobil faciasını hepiniz hatırlarsınız.(1986 ile 2006 yılları arasında bu kazadan etkilenerek kanserden ölen kişilerin sayısı 500 bin ölü) İşte düzgün çalışmayan bir nükleer santral, bu tip bir faciaya neden olabilmektedir. Nükleer santrallerde en önemli şey de güvenlik önlemlerinin üst düzey olmasıdır. Bu tip durumlara sebebiyet verilmemelidir. Çünkü radyoaktif olan atıklar, insan vücuduna ciddi zararlar vermektedir. Bugün bile dünya üzerinde radyoaktif atıkların, güven ortamında saklanabileceği bir formül bulunmamaktadır. Bu sebeple ne kadar güvenlik önlemi alınsa da, insan ve çevre sağlığını uzun vadede olumsuz şekilde etkileyeceği de bilinmektedir. 

Nükleer Santral nedir? Nasıl çalışır? Fayda ve Zararları nelerdir? | 2011 yılında gerçekleşen Fukuşima Nükleer Santralinin patlaması

Türkiye’de nükleer santral kurma girişimleri ilk olarak 1970 yılında yapılmıştır. Ancak bu girişimler başarı ile sonuçlanmamıştır. Ancak o zamanın şartlarında çok tartışılmış ve vazgeçilmiş. Mevkii ise Mersin Silifke yöresinin batısında kalan Akkuyu bölgesi imiş. Sonradan durdurma kararı alınmış ve başlanamamış. 3 Nisan 2018 gününde Akkuyu nükleer santralinin projeleri tamamlanmış ve temeli atılmıştır. Yaklaşık 8 seneye yayılmış bir proje olacaktır. 2026 yılı itibariyle tamamlanmış olacaktır.

Yalnız bir kaç sıkıntı var. Bunlara değinmeden geçmek olmaz.

1. İhaleyi alan Rosatom Rus firması aynı zamanda Çernobil Nükleer Felaket Santralini yapan firma.
2. Akkuyu Fay hattı üzerinde bulunuyor. 2010 öncesi gibi yakın zamanda bölgede deprem gerçekleşmişti.
3. Yap-işlet-devret modeli burada da uygulanacak. Bir ülke sınırları içinde bulunup da, sahibinin başka bir ülke olduğu “dünyanın ilk nükleer santrali” adayı olduğunu da unutmamak gerekir.
4. Akdeniz’e sürekli radyoaktif su akıtılacak. Sızıntı olsa bile bundan kimsenin haberi asla olmayacak.
5. Silifke Çileği, Anamur Muzu, Mersin Limonu radyoaktif olacak! Yiyebilecek misin? Mersin tarım olarak en düşük seviyelere gerileyecek.
6. Nükleer santral civarında yaşayan insanlarda kanser kat ve kat artacak. Buna benzer olarak gösterilmez ama İzmir Aliağa’daki kanser olayının artması örnek gösterilebilir.
7. Daha bir çok şey var. Bunları sizlere başka yazımızda anlatacağız. (Sitemizi takip etmeyi unutmayınız.)

Bakmadan Geçme: İzmir Aliağa’da kanserden ölüm oranlarında ciddi artış yaşanıyor!

11 Mart 2011’deki yılında gerçekleşen Tsunami, Japonya’daki nükleer santrali patlatmıştı. Fukuşima kazası denilen bu çevre felaketi sırasında Japonya Başbakanı Naoto Kan, davet edildiği New York’ta gerçekleşen bir sempozyuma gönderdiği videoda Nükleer enerjinin tehlikeli olduğunu ve gelecekte yerinin olmadığını anlattı.

Bizde Türkçe altyazıya çevirdik. Eğer zamanınız varsa, izlemenizi öneriyoruz.

Ayrıca Bakınız

• Enerji Kaynakları Nedir? Yenilenebilir Enerji Kaynakları Nelerdir?
• Adımlarınızı Enerjiye Dönüştürün!