Enerji; bir cismin ya da düzenin iş yapabilme kabiliyetidir. Birçok farklı forma sahiptir. Dünyadaki enerji kaynakları ikiye ayrılır; yenilenebilir yani tükenmez enerji ve yenilenemez yani tükenebilir enerji… Dünyanın enerji gereksinimi her sene yüzde 4 ila 5 oranında artıyor. Bu sebeple dünyanın geleceği seçenek enerji kaynaklarına bağlıdır. Fosil atıkların kullanımının etraf amacıyla tehdit oluşturması ve küresel ısınmayı artırması yenilenebilir enerji kaynaklarının önemini meydana koyuyor. Türkiye; güneş ve rüzgar enerjileri bakımından elverişli bir bölgededir; lüzumlu çalışmalarla dışa bağımlı olmadan enerji gereksinimi karşılayabilecek durumdadır. Sizler için enerji kaynakları hakkında araştırmalar yaptık. Enerji Kaynakları Nedir? Yenilebilir Enerji Kaynakları Nelerdir? Enerji kaynaklarının önemi nedir? Yenilenemez enerji kaynakları nelerdir? Tükenmez Enerji Çeşitleri nelerdir? Tükenebilir Enerji Çeşitleri nelerdir? Türkiye’nin Enerji Kaynakları nelerdir? Sorularının cevaplarını yazımızda bulabileceksiniz.

Enerji Kaynakları Nedir? Enerji Kaynaklarının Verimli Kullanılması ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları Nelerdir?

Enerji Kaynaklarını iki ayrı şekilde Yenilenebilir ve Yenilenemez olarak ayrı ayrı gruplayıp, bunları tek tek açıklayalım.

Yenilenebilir Enerji Kaynakları Nedir?

Yenilenebilir enerji kaynakları; doğanın kendi düzeni içeresinde kendisini sık sık yenileyen ve tükenme tehlikesi olmayan doğal kaynaklardır. Su, güneş, rüzgar, dalga ve gelgit enerjileri bu kaynaklara numune gösterilebilir. Bu kaynaklara sahip ülkeler, enerjide dışa bağımlılığın az bulunduğu ve istihdamın yüksek bulunduğu ülkelerdir.

Yenilenebilir enerji kaynaklarını Tükenmez Enerji Çeşitleri olarak da inceleyebiliriz.

Enerji Kaynakları Nedir? Yenilebilir Enerji Kaynakları Nelerdir? | Enerji kaynakları ne kadar çok doğal yollardan elde edilirse o kadar az dünyaya zarar verir

Yenilenebilir Enerji Kaynakları (Tükenmez Enerji Çeşitleri) nelerdir?

1. Hidroelektrik enerji

Yağmur ya da kar sularının meydana getirdiği nehirlere kurulan barajlar yardımıyla elde edilen su enerjisine “hidroelektrik enerji” denir. Suyun akışı ile elde edilen enerji çeşididir. Hidroelektrik santralleri ile hidrolik enerjisinden elektrik elde edilir. Oldukça temiz ve natural enerji kaynağıdır. Barajlarda türbinleri döndüren su, türbinlere bağlı jeneratörler yardımıyla enerji üretilmesini sağlar. Bu arada çok çarpıcı bir istatistik bulunmaktadır. O da dünya enerji üretiminin yüzde 5 ila 10’u hidroelektrik enerji tarafından karşılanmaktadır. Türkiye’de yaşayan insanların kullanıldığı enerjinin yüzde 25’ni kendi enerjisiyle üretmektedir. Kirlilik yapmaması, dışa alışkanlık oluşturmaması ve sulama, taşkın engelleme amacıyla de kullanılabilmesi gibi üstünlükleri olan bu enerji kaynağının de üstünlükleri; uzun vakit dilimlerinde inşa edilmesi, yatırım maliyetlerinin yüksek olmasıdır. Dünya üzerindeki hidroelektrik santrali; 1881 yılında İngiltere’deki Web Nehri üzerinde elektrik santrali kuruldu. Türkiye’de ise ilk hidroelektrik santrali 1902 senesinde Mersin’in Tarsus eyaletinde kurulmuştur.

Enerji Kaynakları Nedir? Yenilebilir Enerji Kaynakları Nelerdir? | Türkiye’deki Hidrolelektrik Santrallerin Haritası

2. Güneş enerjisi

Bütün yenilenebilir enerjilerin de kaynağı olan güneş enerjisi, bitmek tüketmek bilmeyen, temiz ve natural bir enerji kaynağıdır. Güneş tarafından 1 saniye içeresinde dünyaya gelen toplam enerji miktarı, dünyada olan toplam enerji üretiminin kat be kat fazladır. Dünyaya gelen güneş enerjisinin üçte biri uzaya geri dönmektedir. Bu kadar varlıklı bir kaynak olan güneş enerjisi, dünyada popülerleşen bir enerji kaynağıdır. Türkiye’de güneş enerjisinden yeteri kadar faydalanılamıyor. Kurulum maliyeti çok bulunduğu amacıyla güneş enerjisi panelleri çok tercih edilmiyor. Türkiye’de güneş enerjisi en çok su ısıtma sistemleri amacıyla kırsal bölgelerde kullanılıyor. Türkiye’nin 2023 hedefleri arasında güneş enerji sistemlerinin artırılması da bulunuyor.

Rüzgar enerjisi: Hidroelektrikten sonra en verimli ikinci enerji kaynağı olan rüzgâr enerjisi, rüzgâr türbinleri yardımıyla elde edilir. Montajı basit olan ve etraf kirliliği oluşturmayan bu türbinler, çok geniş alanlarda yer alır. Gürültü kirliliğine sebep olabildiği amacıyla genelde yerleşim yerlerinden uzağa inşa edilir. Türkiye’nin en az yararlandığı enerjisi kaynağı olan rüzgâr enerjisi, dünyanın çoğu ülkesinde süregelen olarak kullanılmaktadır. Danimarka, rüzgâr enerjisi üretimi ve sistemleri konusu ile ilgili dünyada lider ülkedir. Türkiye’de rüzgâr enerjisi bakımından en elverişli iller; Afyonkarahisar, Çanakkale, Aydın ve Balıkesir’dir.

Enerji Kaynakları Nedir? Yenilebilir Enerji Kaynakları Nelerdir? | Güneş enerji panelleri

3. Dalga enerjisi

Okyanus ve deniz gibi büyük su kütlelerinde meydana gelen dalgaların enerjisine denir. Dalgaların ebatı ve sıklığı ile bağlantılı bir enerji kaynağıdır. Yüksek verimi sebebiyle yenilenebilir enerji kaynakları arasında kalmamaktadır. Oldukça büyük bir enerjinin meydana çıktığı bu kaynaklardan lüzum maliyetli incelemeler lüzum ise kurulumdaki zorluklar sebebiyle yeteri kadar faydalanılamamaktadır. Alternatif enerji kaynakları arasında mühim bir yeri vardır.

4. Gelgit enerjisi

Gelgit ya da okyanus akıntısından elde edilen enerji çeşididir. Yer değiştiren su kütlelerinin kinetik ya da potansiyel enerjisinin elektrik enerjisine dönüştürülmesi işlemidir. Genellikle koyların ağzının barajla kapatılarak suyun tutulması ve suyun çekilmesi ardından yükseklik farkından faydalanılarak türbinler aracılığı ile elektrik üretilir. Suyun potansiyel enerjisinin yüzde 80’ini elektrik enerjisine dönüştürebilen sistemlerdir. Güneş enerjisi gibi seçenek enerji kaynaklarından daha yüksek bir verimle elektrik üretilebilir.

5. Akıntı enerjisi

Okyanus ve denizdeki akıntıların kinetik enerjisinin, deniz tabanına yerleştirilen türbinler aracılığı ile elektrik enerjisine dönüştürülmesidir.

6. Jeotermal enerji

Oldukça natural ve verimli enerji kaynağıdır. Yerkürenin içeresindeki ısı enerjisi kullanılır. Yer yüzeyinin altı içerisinde olan yüksek sıcaklık, birtakım bölgeler içerisinde kayalar üzerinde depo edilir. Bu bölgelerde kurulan sistemlerle elde edilen buhardan enerji elde edilebilmektedir. İlk olarak 1900’lü senelerde İtalya’da kullanılmaya başlanan jeotermal enerji kaynakları bakımından Türkiye lüzum iğince varlıklıdır. Genellikle Afyonkarahisar, Aydın, Çanakkale, Denizli, Manisa ve Kütahya jeotermal kaynaklar yönünden verimli illerdir.

7. Biokütle enerjisi

Yenilenebilir enerji kaynakları bulunan ve yer alan biokütle enerjisi, çöp ve içerisinde bulunan yağ atıkları gibi biyolojik atıklar üzerinden elde edilir. Atık yağlardan elde edilen “biyodizel”, taşıtlarda yakıt olarak kullanılabilmektedir. Potansiyeli  yüksek olan biokütle enerjiden santraller aracılığı ile elektrik üretilebilmektedir. Dünyada “biyoyakıt” ve “biokütle” sistemleri teşvik edilirken, Türkiye’de bu hususta mühim bir çalışma bulunmamaktadır.

Yenilenemez Enerji Kaynakları Nedir?

“Mineral yakıtlar” olarak da ülke tarafından bilinen fosil yakıtları, yenilenemeyen yani tükenebilir enerji kaynakları olarak bilinen kömür, natural gaz ve petrol gibi natural enerji kaynaklarından biridir. İhtiyacın her gün arttığı; fakat rezervlerin süratle tükendiği bu enerji kaynaklarının, içeresinde bulunduğumuz yüz sene ikinci %50 sinde tükenebileceği belirtiliyor. Bu yüzden bu kaynakların belirli programlar dahilinde daha verimli kullanılabilmesi amacıyla detaylı çalışmalar yapılıyor.

Enerji Kaynakları Nedir? Yenilebilir Enerji Kaynakları Nelerdir? | Rüzgar Tribünleri

Yenilenemez Enerji Kaynakları (Tükenebilir Enerji Çeşitleri) nelerdir?

1. Petrol

Kıymeti  çok yüksek olan fakat rezervleri giderek tükenen petrol, dünyadaki en mühim enerji kaynağıdır. Yeraltındaki hayvan ve bitkilerin fosilleşmesi ile oluşur. 1900’lü senesinin başında üretilmeye başlanan petrol hem ulaşım hem de elektrik enerjisi üretimi amacıyla en mühim fosil yakıtıdır. Nakliyecilik sektörü başta olmak üzere çoğu sektörün lokomotifidir. Petrolün önümüzdeki 50 sene daha bu rolünü koruyacağı ön görü ediliyor.

2. Kömür

Gelişmekte olan ülkelerde yoğun olarak sarf edilen kömür, karbonun olumsuz etkisi sebebiyle etrafa zararlı bir enerji kaynağıdır. Fosil yakıtları arasında belirleme edilen ve yüz senedir ısınmak amacıyla sarf edilen kömür, 1860’lı senelerde enerji kaynağı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Kömürden elektrik enerjisi elde etmek amacıyla termik santrallere lüzum sinim vardır. Kullanım yoğunluğu bakımından en büyük enerji kaynağıdır.

Enerji Kaynakları Nedir? Yenilebilir Enerji Kaynakları Nelerdir? | Adapazarı Termik Santrali

3. Doğalgaz

Türkiye’de son 20 senede kullanımı süratle çoğalan natural gaz, 1950’li senelerde enerji kaynağı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Genellikle evlerin ısınmasında kömürün konumunu almıştır. Türkiye’nin ısınma amacıyla kullandığı enerjinin yüzde 75’i natural gaz ile karşılanmaktadır. Türkiye’deki elektrik üretiminin büyük bir bölümü de natural gaz yakılması ile gerçekleştirilir. Dünyada belirleme edilen sahip olunan natural gaz rezervinin 100 ila 150 sene daha lüzum sinimi karşılayabileceği ön görü ediliyor.

Enerji Kaynakları Nedir? Yenilebilir Enerji Kaynakları Nelerdir? | Türkiye’deki Termik Santrallerin Haritası

4. Nükleer enerji

1950’li senelerde üretilmeye başlanan nükleer enerji, nükleer santrallerden elde edilir. Verimi  yüksek enerji kaynağıdır; 1 ton uranyumdan 20 bin ton kömüre eşdeğer enerji üretilebilir. Gelişmiş ülkelerde süregelen olarak kullanılmaktadır. Nükleer enerji amacıyla uranyum gibi radyoaktif yakıtlar kullanılması sebebiyle etraf amacıyla büyük tehdit oluşturmaktadır.

Ayrıca Bakınız

• Nükleer Santral nedir? Nasıl çalışır? Fayda ve Zararları nelerdir?
• Adımlarınızı Enerjiye Dönüştürün