Hem yetişkinler hem de çocuklar, gevrek dokuları ve tatlı olması nedeniyle havucu severler, bu nedenden sağlıklı beslenme kararlılığı gösteren ebeveynler için değerli bir istisnadır. Tadı ve gevrekliği bir yana besin içeriği bakımından çok zengin olan Havuç, bir çok tıp uzmanına tarafından da hayat kurtaran ilk 100 bitki içinde sayılmaktadır. Peki havucu bu kadar önemli kılan nedir? Bu yazımızda Havuç nedir? Havucun tarihçesi ve nerelerde yetişir? Havucun çeşitleri nelerdir? Havucun içinde neler var? Havucun yararları nelerdir? Havucun zararları nelerdir? Havuç nasıl alınmalı? Havuç nasıl yenmeli? Havuç nasıl saklanmalı? sorularının cevabını bulabileceksiniz.

Havuç neden yenmeli? Havucun faydaları ve zararları nelerdir?

Havuç deyince akla ilk gelen gözlerdir. Onu göz sağlığında etken kılan madde ise Beta-karoten fitokimyasalıdır. Yaşlılarda sık görülen katarakta ve göz bozukluklarına (makula dejenerasyonu) karşı koruyucu olduğu artık bilinmektedir. Fakat son yıllarda artan Kanser hastalıklarına karşı da koruma sağladığı gözlemlenmiştir.

Kansere karşı önemli bir fitokimyasal olan ve ispatlanmış Beta-Karoten en çok Havuç içinde bolca bulunur. Günlük Beta-Karoten ihtiyacını orta boy havuçtan neredeyse 2 katı alınabilir. Sadece Beta-Karoten değil, havuçta B vitaminleri, C vitamini, E vitamini ve K vitamini, minerallerden kalsiyum, demir, bakır, magnezyum, potasyum ve selenyum bulunmakta, bağırsaklar için önemli olan bol miktarda lif de bulunur. Havuç ciddi bir Antioksidandır.

ABD’nin resmi gıda bakanlığı olan U.S. Food and Drug Administration (FDA) tarafından yapılan bir araştırmada günde 2 adet havuç yendiğinde, kolesterol seviyelerinde yüzde 20 düşme gerçekleştirdiği açıkladı. Bunun nedeni olarak da Havucun içindeki lif zenginliği ile kötü kolesterolü dengelediği bildirilmiştir.

Süper besinler grubuna girmeyi hak eden Havuçla ilgili daha geniş bilgilere geçmeden önce dilerseniz havucu kısaca bir tanıyalım.

Havuç Nedir? Havucun tarihi nedir? Havucun çeşitleri nelerdir?

Havuç, maydanozgiller familyasından otsu bir bitkidir ve bizim sebze olarak bildiğimiz yumru kazık köklere sahiptir. Güneşe doğru değil de toprağa doğru, sivri bir biçimde büyümelerinden dolayı bu adı almıştır. Havuçlar çeşitliliğine göre bir çok renkle karşımıza çıkar. En çok alışılagelmiş renk turuncudur. İçlerinde barındırdıkları fitokimyasallara göre kırk ayrı grupta değerlendirilebilirler.

Havuç asırlar öncesine dayanan bir geçmişi vardır. Yunanlar da havucu mide rahatsızlıklarında kullanmış ve Romalılar ise cinsel yaşamlarını desteklemek amacıyla havuç yedikleri bilinmektedir.

Yahudilerin yeni yılı Roş Aşana’da havucun para gibi kesilip dağıtılıp, ertesi yılda zengin olunacağına inanılır.

Hindistan, Çin ve Japonya’da 13. yüzyıldan itibaren üretildiği tarih kaynaklarında görülür. Avrupa’da ve ülkemizde en çok bilinen rengi turuncu havuç, 17 yüzyılda tarımsal olarak üretilmeye başlamıştır.

Havucun ticareti yapılırken, bir çok renginin satıldığı görülür. Turuncu en çok olanı ama mor, sarı ve beyaz havuçta vardır. Genelde renklerinden dolayı bölgesel olarak Doğu (Asya) havuçları ve Batı (karoten) havuçları olarak 2 ana grup olarak ayrılırlar.

Havuç Nerede Yetişir? diye sorarsanız, bir çok yerde denebilir ama havuç üreterek tarım yapan ülkelerin başında Çin gelmektedir. Arkasından ABD, Rusya, Fransa, İngiltere, Polonya ve Japonya gelir.

Havuç neden yenmeli? Havucun faydaları ve zararları nelerdir? | Havuç kök bitkisidir. Toprağın içine doğru büyür

Neden Havuç Yemeliyim?

Havuç, özellikle beta-karotenler açısından oldukça zengindir. Bir su bardağı rendelenmiş havucun içerisinde yüksek oranda A vitamini vardır. Havuç ayrıca lif, magnezyum, potasyum, niyasin, B6, B8, K, C vitaminleri açısından da oldukça zengindir.

1. Kalp hastalıkları için havuç yenmeli

Farklı alanlarda yapılan araştırmaların çoğu yüksek karotenoit kürlerinin kalp hastalıkları riskini azalttığını göstermektedir. Önde gelen sağlık dergilerinden birinde yayımlanan bir araştırmayla göre 1300 kişiyi kapsayan deneylerin sonunda, yaşlı insanların her gün bir porsiyon havuç tüketmesi sonucunda kalp rahatsızlıkları riskinin yüzde altmış azaldığı görülmüştür.

İskoçya’nın Edinburgh, Wolfson Gastrointestinal Laboratuarı’nda araştırmacılar, Havuçların terapötik değerini ortaya koymak amacıyla yaptıkları bir çalışmada, günlük 1 orta boy havucun yenmesi kolesterol seviyesinin ortalama yüzde 11 düşürdüğünü ispat etmişlerdir.

Yüksek kolesterol, kalp hastalıklarına neden olan önemli bir faktördür. Havuçların düzenli tüketimi kolesterol seviyelerini düşürdüğünden, kalp ile ilgili problemleri önlemek için havuç tüketmek iyi bir fikirdir. Bir grup İsveçli bilim adamı, bu kök sebzelerin kalp krizi geçirme şansını azaltabileceğini keşfetti. İtalya’da Mario Negri Farmakolojik Araştırma Enstitüsü’nde yapılan bir araştırmada, daha fazla havuç yiyenlerin, daha az havuç tüketenlere kıyasla yüzde 33 daha az kalp krizi riski oldukları gözlemlendi. [ 1 ]

İlgili Link 1:Kalp ve Damar Sağlığı için tüketilmesi gereken en önemli 40 süper gıda

Havuç neden yenmeli? Havucun faydaları ve zararları nelerdir? | Havuç bölgesel olarak değişik renklerde görülebilir

2. Kansere karşı mutlaka havuç her gün tüketilmeli

Karotenoit yüklemesi menopoz öncesi göğüs kanseri riskini yüzde yirmi oranında düşürmektedir. Aynı şekilde idrar yolları, boyun, prostat, kolon, gırtlak ve yemek borusu kanserlerinde yüzde elli oranında azalma gözlemlenmiştir, insanlar üzerinde yapılan araştırmalar günde bir adet havuç alınmasını öneren diyetlerin bile akciğer kanseri riskini yarı yarıya indirdiğini göstermiştir. Kanserli hayvanlar üzerinde yapılan deneylerde doğrudan havuçla ya da havuçta yüksek düzeyde bulunan bir fitokimyasal olan falkarinolle beslenen hayvanlardaki kanserli hücrelerin diğerlerine nazaran daha küçük olduğu ve kanserli hücrelerin tümöre dönüşme oranlarının da daha az olduğu görülmüştür.

Beta-karoten bazlı besinlerle beslenen insanlarda, akciğer kanserine özellikle sigara içenlerin diğer içicilere oranla akciğer kanserine yakalanma risklerinin daha az olduğu görülmüştür. Ayrıca Ulusal Kanser Araştırma Enstitüsü’nün yaptığı bir başka çalışmaya göre diyetlerine alfa-karoten dahil edilmeyen insanların akciğer kanserine yakalanma risklerinin daha fazla olduğu gözlemlenmiştir.

Kansas State Üniversitesi’nde yapılan araştırmalara göre, A vitamini açısından zengin olan diyetlerin akciğer iltihaplanmasını ve amfizem oluşumunu azalttığı görülmüştür.

3. Diyabete karşı Havuç

İnsanlar üzerinde yapılan araştırmalar karotenoitçe zengin besinlerin tüketiminin ensülini daha etkin kıldığını ve böylelikle kandaki glikoz oranının kontrol edilmesine yardımcı olduğunu göstermiştir.

Havuçlar, içerisindeki karotenoidler, kan şekeri regülasyonu için de iyidir. [ 4 ]

Karotenoidler, insülin direncini ters olarak etkiler ve böylece kan şekerini düşürür, böylece diyabetiklerin normal ve sağlıklı bir yaşam sürmesine yardımcı olurlar. Yüksek kan şekeri ve yüksek insülin ne kadar tehlikeli olduğuna dair yazımızı okumanızı tavsiye ederiz.

İlgili Link 2: Yüksek kan şekeri ve yüksek insülin hormonunun bilinmeyen 9 zararı

4. Bağışıklık sistemini havuç yiyerek güçlendirin

Havuç, bağışıklık sistemini güçlendirmek için içinde antiseptik ve antibakteriyel yeteneğe sahiptir. Sadece bu değil , beyaz kan hücrelerinin aktivitesini uyaran ve insan bağışıklık sistemindeki en önemli elementlerden biri olan zengin bir C vitamini kaynağıdır. [ 3 ]

Havuç neden yenmeli? Havucun faydaları ve zararları nelerdir? | Havuç suyu yaparken kişi olarak günlük 2 adedi geçmemeli, ilave olarak başka sebze yada meyvelerle karıştırılabilir

5. Sindirime yardım etmek için Havuç yiyin

Sindirim dostu sebzeler grubuna giren Havuçta, çoğu sebzede olduğu gibi, köklerinde önemli miktarda diyet lifi bulunur. Lif, iyi sindirim sağlığının korunmasında en önemli unsurlardan biridir. Lifler, dışkıya sindirim yolu boyunca düzgün bir şekilde geçmesine yardımcı olur. Peristaltik hareketi ve gastrik sıvıların salgılanmasını uyarır. Bunun aksi durumunda kabızlık gibi sorunlar gözükür. Kabızlık, kolon ve mide kanserinden korunmak için havuç yenmelidir.

Lifler aynı zamanda damarlarda biriken kolesterolün atılmasında yardımcı olarak kalp sağlığına da etki eder.

6. Görmeyi geliştirmek ve göz hastalıklarından korunmak için havuç yiyin

A vitamini eksikliği, düşük ışıklarda etkisini gösterir. genelde biz buna gece körlüğü diyoruz. Havuçlar A vitamini açısından zengin olduklarından, görme yeteneğini geliştirmek ve gece körlüğünün yaşlandıkça gelişmesini engellemek için yeterlidir. Beta-karoten, görüşü özellikle gece görüşünü korumakta yardımcıdır. Beta-karotenin güçlü antioksidan etkisi, ileriki yaşlarda körlüğe sebep olabilecek san nokta hastalığına ve kataraktın ilerlemesine karşı koruyucu özelliği vardır.

Makula Dejenerasyonu, yaşlılar için ciddi bir göz hastalığıdır. Araştırmalar, en fazla beta-karoten tüketenlerin, en az tüketenlerle karşılaştırıldığında makula dejenerasyonunun yüzde 40 daha az riski oldukları saptandı. Ayrıca Beta karoten ayrıca, enzimatik reaksiyon yoluyla kendisini, A vitamini öncüsü gibi bir pro-vitamine çevirebilir. Bu nedenden, havuç gözler için bulunmaz bir nimettir. [ 5 ]

7. Ağız sağlığı için havuç yiyin

Havuç içindeki organik bileşikler iyi bir mineral ve iyi bir  antioksidandır. Bu fitokimyasallar diş etlerini uyarır ve fazla tükürük salgılanmasını sağlar. Tükürük alkali bir maddedir ve sıklıkla kavite, ağız kokusu ve diğer ağız sağlığı risklerine yol açabilen bakteriler ve yabancı cisimlerle savaşır. [ 2 ]

Okumadan geçme: Ağız kokusu (halitosis) bir hastalığın belirtisi mi? Ağız kokusu neden olur?

Havuç neden yenmeli? Havucun faydaları ve zararları nelerdir? | Havuç salatalarınıza kesinlikle zeytinyağı ile zenginleştirin

Havuç nasıl alınmalı? Havuç nasıl yenmeli? Havuç nasıl saklanmalı?

Havuç alırken ve aldıktan sonra besin güvenliği için yapılması gerekenler şöyledir;

• Havuçların canlı, turuncu renkte olanları beta-karoten açısından en zengin olanlarıdır.
• Kırılmış, kararmış ve yumuşamış havuçları almaktan kaçının. 0 Havuçları en iyi buzdolabında, sebze bölümünde muhafaza edebilirsiniz; ancak meyvelere temas etmediklerinden emin olun. Meyveler olgunlaşırken etilen gazı üretirler ve bu gaz, havucun raf ömrünü azaltır.

Havuçları tüketirken, besin kaybını engellemek gerekir. Bunun için;

• Rendelenmiş havuçlar görüntü olarak güzel olabilir ama bu işlem, havucun besin değerini ve vitaminlerini azaltır.
• Havuçları buğulayarak, hafif ateşte ya da ızgarada pişirerek ya da kavurarak yiyebilirsiniz. En çok besin kaybı, haşlandıkları zaman gerçekleşir. Havuçlan mikrodalgada pişirmek zaman kazandırıyor olsa da bu beta-karoten oranında ciddi bir azalmaya neden olur.
• Havuçları pişirdikten sonra ya da çiğken dereotu, tarhun, zencefil, bal, maydanoz, limon ya da portakal suyuyla tatlandırabilirsiniz.

Havucun zararları nelerdir?

Günlük 2 orta boy havuç yemek normal gözükmekte. İçerik bakımından fazla havuç yemek, K vitamini fazlaca alınma ihtimalini arttırır. Kan sulandırıcı ilaçlar ve ameliyat öncesi doktora danışmadan tüketilmemesi gerekir.

Kaynaklar ve Dış Bağlantılar

1. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1365-2621.2004.tb09955.x/abstract
2. http://www.cabdirect.org/abstracts/19871494011.html;jsessionid=DB3FF91AD429DFC6BBE8F66789BB04B2
3. http://www.aseanfood.info/Articles/11020014.pdf
4. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0944711300800641
5. http://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/jf9001044