Formül süt geçmişte yaşanmış kıtlıklar nedeni ile Anne sütüne alternatif olarak Alman kimyacı Justus Von Liebig tarafından bulunmuş bir yapay bir bebek gıdasıdır. Şimdilerde ise tekrar gündeme geldi. Çünkü çalışan kadın sayısındaki artış ve iş kaybını azaltma için kullanılacak bir yöntem olarak görülmekte. Yazımızda Formül süt nedir? Suni bebek maması nasıl bulundu? Yararlı mı zararlı mı? Formül sütün, bebek mamasının Anne sütü ile karşılaştırmasını uzmanların görüşleri ile açıklamaya çalışacağız.

Formül süt nedir? Suni bebek maması nasıl bulundu? Yararlı mı zararlı mı?

Büyük Britanya İmparatorluğunun Doğu Hint Kumpanyası’na ait Benares gemisi Endonezya’nın Sulawesi Adası’nda Makassar Limanında 1815 yılında demirliyordu. Tambora Yanardağı bir anda patladı ve Yanardağdan fırtına hızıyla akmaya başlayan zehirli gaz ve lavlar binlerce kişiyi öldürdü. Yanardağ yatıştığında Tambora 1,220 metre küçülmüştü.

Yanardağdan çıkan zehirli gazlar ve çıkan duman günlerce yavaş yavaş gökyüzünü kaplıyordu. Güneşi kesen dumanlar bitkilerin yetişmesini engelleyecek ve 1816 yılında açlık artık adanın kaderi olacaktı. Nitekim oldu da!

O yıl ürünler yetişmedi ve insanlar adada ne bulduysa kedi, köpek, fare, kuş, böcek ve otları yediler.

Bu yaşananlar bir çok kişiyi derinden etkilemişti ama bir çocuğu daha da etkilemişti.

Almanya’nın Darmstadt kasabasında yaşayan 13 yaşındaki Justus von Liebig, büyüdüğünde yaşanan bu dramı sonlandırma da kararlıydı.

Formül süt nedir? Nasıl icat edildi?

Justus von Liebig hayatının amacı açlıkla mücadele olan parlak bir kimyager olarak yetişti. Suni gübrelerle ilgili ilk araştırmalar ona aittir. Beslenme bilimine öncülük yaptı ve dana eti konsantresini icat etti.

Gübreleme sanayisinin babası olarak tanınan Liebig, tarımda bitkilerin ihtiyaç duyduğu temel maddelerden olan azotun önemini keşfetti ve Leibig’in Minimum Yasasında her bitkinin ihtiyaç duyduğu besinleri belirtti. Kimya profesörü olan Justus von Liebig, laboratuvar destekli öğretim yöntemleri ile yaptığı yeniliklerle Kimya Öğretmenliğininde modern babası olmuştur.

Küçüklüğünden beri hayali olan, bebeklerin ölümünün açlıktan engelleme hayali ona dünyada ilk defa farklı bir icada sürükledi. Anne sütüne alternatif olarak 1864 yılında Formül sütü icat etti.

1865’te üretimine başlanan Liebig’in bebek maması tozu formülü, inek sütü, buğday unu, malt ve potasyum bikarbonattan oluşuyordu ve anne sütünün yerine geçmek üzere piyasaya sürülen ilk üründü.

O yıllarda her 100 doğumda bir anne ölüyordu. Özellikle fakir ülkelerde bu sayı yüzde 10’lara bile çıkabiliyordu. Her doğan çocuğun Annesi olmayabilirdi. Ayrıca Annelerin doğum sonrasında bebeklerine yeterli süt verebilme oranı ise yüzde 5’ti. Parası olan aileler süt eksikliğini süt anne tutarak gideriyordu.

Kimileri Anne sütüne eş değer olarak Eşek sütü ve Keçi sütüne yöneliyordu. Fakat büyük bir çoğunluk, ekmeği suyla ezerek bebeklerini doyurmaya çalışıyorlardı. Fakat kaplardaki bakteriler bebeklerin sağlıklarını ciddi tehlikeye sokuyordu.

Koşullara bakıldığında 1800’lerin başlarında bebek ölümlerinin neden bu kadar yüksek olduğunu anlamak zor değil. Anne sütüyle beslenmeyen üç bebekten biri birinci yaşını göremeden ölüyordu.

Formül süt nedir? Suni bebek maması nasıl bulundu? Yararlı mı zararlı mı? | Suni bebek maması mucidi Justus von Liebig

Bu durumda bu ürün gerçekten hayat kurtarıcı olabilir miydi?

İşte Liebig’in formül sütü tam böyle bir zamanda satışa çıktı.

Hastalıklara karşı aşı konusu giderek daha iyi anlaşılıyordu. Emzik icat edilmişti ve formül süt fikri çok hızlı bir şekilde sadece annesi tarafından beslenemeyen bebeklerin ötesinde yayıldı ve benimsendi.

Liebig’in toz bebek maması daha önce sadece varlıklı ailelere mahsus bir ayrıcalık, bir yaşam tarzı tercihi olan bir şeyi, kadının çalışmasını demokratikleştirdi.

Bugünkü modern çalışma yaşamını şekillendiren bir buluş oldu formül süt. Çalışmak ve doğumdan sonra işe geri dönmek isteyen kadınlar için formül süt, mucizevi bir çözüm sunuyordu.

Anne Sütü Formül sütün yerini tutar mı?

Doğal bir mucize olan ve son birkaç yüzyılda yapılan mama araştırmaları bile onun yerini asla tutamayacağı son bilimsel araştırmalarla kanıtlandı. Saygın tıp dergisi Lancet bunla ilgili 1,300 araştırmanın analizi ile varılan sonuç, anne sütüyle beslenmenin yılda 800 bin çocuğun yaşamını kurtarabileceği.

Özellikle de temiz su ve hijyen sorunları yaşanan gelişmekte olan ülkelerde bu konuda daha büyük sıkıntılar yaşanıyor. Yapılan araştırmalar genel olarak formül süt ile beslenen bebeklerin anne sütüyle beslenen bebeklerden daha sık hastalandıklarını, bunun da sağlık hizmetleri ve ebeyevn izinleri hesaba katıldığında ekonomiye bir maliyetinin olduğuna işaret ediyor.

İshal vakalarının yarıya yakını ve solunum hastalıklarının üçte birinin anne sütüyle beslenme sayesinde engellenebileceği düşünülüyor.

İlgili Link: Anne sütü neden muhteşem?

Buna bir de ideal olmayan koşullarda formül süt kullanmanın risklerini eklediğinizde, sonuç ölüm bile olabiliyor.

Liebig hiç bir zaman formül sütün anne sütünden iyi olduğunu iddia etmemişti. Sadece anne sütüne mümkün olduğu kadar yakın bir formül üretildiğini söylüyordu.

Ama mama üreticileri onun kadar dürüst olmadı. 1890’lardan itibaren reklamlarda formül süt bir sanat eseri gibi sunuldu.
Çocuk doktorları ise formül sütle beslenme sonucu ortaya çıkan bazı eksiklikleri farketmeye başlıyordu. Raşitizm ve iskorbit vakalarında artış görülüyordu.

1981 yılında Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bebek maması ve formül süt reklamlarında uyulacak uluslararası kuralları belirleyen bir rehber yayımladı. Fakat WHO kuralları bağlayıcı değil ve aktivistler hala bir çok firmanın bu kurallara sadık kalmadığını söylüyorlar. Bu durumda ne olursa olsun Anne sütü öncelikli beslenmede ilk seçenek olmalı ve bu ilk 6 ayda kesinlikle yapılmalı.

Peki bunun bir çözümü yok mu?

Formül süt nedir? Suni bebek maması nasıl bulundu? Yararlı mı zararlı mı? | Anne sütü donduralarak aylar sonrada kullanılabilir

Anne Sütünün alternatifi ne olabilir?

Tabi ki var. Çalışan anne sütü pompayla çekip şişelerde buzdolabında saklayabiliyor. Hatta buz poşetlerinde dondurarak saklayıp istediği zamanda da çıkarıp tüketmesinde herhangi bir sorun gözükmüyor. Yani Anne sütü dondurulup daha sonraki bir tarihte kullanılabilir.

Bunla ilgili ABD’de özel şirketler artık ticari olarak yapmaya başladı bile. ABD’nin Utah eyaletinde Ambrosia Labs adlı bir şirket bunun üzerinde çalışıyor. Dünyanın dört bir yanındaki annelere süt karşılığı ödeme yapılıyor, bu sütler kalite kontrolünden geçirildikten sonra Amerikalı annelere satılıyor. Litresi 100 doların üzerinde alıcı buluyor.

Fakat buna karşı çıkan ülkeler yavaş yavaş çıkmaya başladı. Bunlardan biri Kamboçya hükümeti Ambrosia’ya ülkesinden anne sütü satışını yasakladı.

Justus von Liebig’in buluşu olan yapay toz mama bir meslek olarak süt anneliğinin sonunu getirmişti, belki de dünya çapında bir örgütlenme ile süt anneliğine geri dönüş sağlanabilir.

Anne sütünün yerine mama kullanılması ekonomiye zarar veriyor!

Kuşkusuz varlıklı ülkelerde hijyenik koşullar ve suyun temizliği sorunlarının yarattığı sorunlar çok daha az ve anne sütüyle beslenmenin daha faydalı olduğu tezleri coğrafyaya göre epey değişiyor.

Size tuhaf gelecek ama mama kullanmanın ekonomiye etkisini ölçmesi pek kolay olmayan bir başka maliyeti var. Yine Lancet dergisinin araştırmasına göre, anne sütüyle beslenen bebeklerin zeka seviyesi (IQ) diğer tüm koşulları mümkün olduğunca sabit tuttuğunuzda üç puan daha yüksek çıkıyor.

Ama bir kuşak çocuğun biraz daha zeki olmasının ekonomiye sağlayacağı fayda nasıl ölçülebilir?

Lancet araştırmasında bunun ekonomik karşılığı yılda 300 milyar dolar olarak hesaplanmış. Bu da küresel mama piyasasının hacminin bir kaç misli bir miktara denk düşüyor.

Neticede bir çok hükümet bu yüzden anne sütüyle beslenmeyi teşvik etmeye çalışıyor. Ama bu hiç kimseye kısa vadede görünür bir kâr sağlamıyor. Halbuki formül süt satışları doğrudan kâr getiren bir şey.

Kuşkusuz varlıklı ülkelerde hijyenik koşullar ve suyun temizliği sorunlarının yarattığı sorunlar çok daha az ve anne sütüyle beslenmenin daha faydalı olduğu tezleri coğrafyaya göre epey değişiyor.

Buna rağmen Anneler ve Babalar neden bebek mamasını tercih ediyor?

ABD’de bunla ilgili ciddi bir araştırma yapıldı. Araştırmaya göre yeni üniversite mezunu erkek ve kadın aynı ücreti alarak işe başlıyor. Yıllar sonra aralarındaki maaşta ciddi farklar oluşuyor. Bunun en büyük nedenlerinden biri de Kadının doğum izni ve sonrası emzirme döneminde ücretsiz izin haklarını kullanmasından dolayı geçen süre. Erkekler baba olmasına rağmen onların maaşlarında herhangi bir değişiklik olmaması bu durumu biraz daha sıkıntılı duruma sokuyor.

Kadınların çocuk sahibi olduklarında erkeklerden farklı olarak bir süre işten uzak kalmak istemelerinin biyolojik ve kültürel sebepleri var.

Kuşkusuz çocuğun kadın rahminde geliştiği ve onun tarafından doğurulduğu gerçeğini değiştiremeyiz, fakat işyeri ve ebeveynlik kültürünü değiştirmeyi deneyebiliriz.

İskandinav ülkeleri başta olmak üzere bugün bir çok ülkede babalar da yasal olarak doğum izni hakkına sahip.
Ve bebek maması babaların annelerden bakımı devralmasını kolaylaştıran bir unsur. Çalışan annenin süt izini yerine babanın da eşit olarak bebeğin beslenmesinde aktif rol almalı. Bebek maması yerine, pompa ile çekilen anne sütünü, buzluk poşetlerinde dondurarak kullanılması, babaların emzirme sorununu da ortadan kaldıracaktır.

Ayrıca Bakınız

• Kanserin düşmanı Anne Sütü!