İstanbul °C
Parmak izi neden önemli? Parmak izinin özellikleri nelerdir?
Parmak izi insanları birbirinden ayırarak, kişiye özel olduğunu biliyoruz. Bilim insanları parmak izinin nasıl oluştuğunu ve insaoğlunun neden parmak izine ihtiyacı olduğunu araştırdı. Parmak izi nedir? Parmak izi nasıl oluşur? Parmak izinin özellikleri nelerdir? Parmak izi neden önemli? Parmak izi yok olabilir mi? Parmak izi silinebilir mi? sorularının cevabı yazımızda.
Parmak izi neden önemli? Parmak izi nasıl oluşur? Parmak izinin özellikleri nelerdir?
Parmak izi, parmakların son eklemiyle ve uç kısmında bulunan kıvrımların oluşturduğu izdir. Parmak izi kişiye özel olduğu için, kriminal suç veya güvenlik sistemlerinde önemli bir yere sahiptir.
İnsanlarda dış derisinin kıvrımların hepsinde ter gözenekleri vardır. Bu ter gözenekleri iç deri ile bağlantılı olarak, çivilenmiş gibi Papila denen bir yapıya benzer. Üst deri hasarlı olsa da, dökülse bile Papialar gene parmak izi için yeterlidirler. Parmak izini yok etmek için papilaların kaybolmasıyla anca gerçekleşebilir. Papila kaybolduğu zaman zaten deride kıvrılması mümkün değil.
Parmak izi hakkında ilk incelemeleri yapan, Nehemiah Grew (1684), Marcello Malpighi (1686) ve J. E. Purkinje (1823) gibi anatomistler, derideki kıvrımları şaşırtıcı olduğunu dile getirmesine rağmen, parmak izi ile ilgili önemli bilgiler 1880 yılına kadar gelmemiştir.
1880 yılında İngiliz bilim insanlarından Henry Faulds ve Wiliam James Herschel tarafından ilk defa parmak izi ile ilgili Nature dergisinde makale yayınlandı. Araştırmalarında pişmiş çömlek ve matbaa mürekkebi ile parmak izi üzerine araştırma yapmışlardır. Parmak izinin ilk defa kalıtım yolu ile geçmeyip, kişiye özel olduğunu ilk defa Galton açıklamıştır.
Günümüzde parmak izi bilimini Henry tarafından yapılmış sistem halen geçerlidir. Parmak izinin, Yay, fitilli yay, radyal ilmik, uhnar ilmik ve demet. Bu tipler genel olarak A,T,R,U,W harfleriyle ifade edilirler. Dünyada bulunan bütün parmak izlerinin örneklerine bakıldığında % 65’ini ilmikler, % 30’unu demetler, geri kalan % 5’iniyse diğerlerinin oluşturduğunu göstermiştir. Demetler ve ilmik tipi de kendi içlerinde birden fazla kısımlara ayrıldığı da görülmüştür.
Vucetich’de Henry sistemine benzeyen dört temel parmak izi kabul etmiştir: Yay, iç ilmik (sola yatık ilmik), dış ilmik (sağa yatık ilmik) ve demet’dir.
Parmak izi insanın şaşırtıcı özellikleri listesinde en şaşırtıcı olanlardan biridir. Şimdi Parmak izi neden önemli? görelim.
İnsanoğlu niçin parmak izine sahip?
Hemen hemen tüm hayvan türlerinden farklı olarak, primatlar parmak izine sahip. Girintiler ve ter bezlerinden oluşan bu sistem her bireyde eşsiz bir şekilde biçimlenmiş durumda. Ter bezlerimizin dörtte biri ayalarımız ve ayak tabanlarında yoğunlaşmışsa da tüm cildimizdeki ter bezlerinin sadece yüzde beşini oluştururlar. Ter üretimi sıcaklıktan daha çok duygusal uyarımlarla etkinleşmektedir.
Peki, günümüzde kimlik tespiti ve kriminolojik amaçlarla kullanılmasının dışında, parmak izimizin ne gibi evrimsel avantajları olabilir? Bu sorunun yanıtını Seoul Ulusal Üniversitesi’nden Seoung-Mok Yum yanıtlamaya çalıştı. Katılımcılar parmaklarını cam bir zemine bastırırlarken, araştırmacılar çeşitli görüntülü tekniklerle, parmak ve cam arasındaki sıvının ne şekilde dağıldığını ve sürtünme ve tutunma üzerinde ne şekilde etkilediğini ölçtüler.
Parmak ister kuru isterse ıslak olsun, nem kısa bir süre içinde sürtünme en iyi seviyeye gelene dek ayarlanıyor. Islak parmakta ciltteki girintiler fazla sıvıyı atarak, kurumayı hızlandırırken, kuru parmakta ise ter bezleri etkinleşiyor. Mükemmel sistem, tutunma için ne kadar ter gerekiyorsa o kadarını salgılıyor: Hafif bir nemlenme sayesinde parmak uçları daha esnek bir hale geliyor ve cama daha sıkı yapışıyorlar. Bu şekilde oluşan basınç ise ter bezlerini bloke ederek, aşırı miktarda ter üretilmesini engelliyor. Dokunulan yüzeye mükemmel uyum ise dokunma algımızı iyileştiriyor.
Vahşi kediler veya ayılarla kıyaslandığında insan bu sistem sayesinde çok daha güvenli bir şekilde objeleri kavrayabiliyor. Ölçüm tekniği tutunma sırasında parmağı gözlemlemeye dayandığı için özellikle cam yüzey kullanıldı. Cam sıvıyı soğurmazken, örneğin kağıt gibi diğer yüzeyler emici ve var olan nemin miktarını azaltırlar.
Araştırmacıların tahminlerine göre ter salgısı bu durumda da parmak uçlarının yüzeye daha iyi tutunmasını sağlıyor ve en ince yapı-arı dahi algılamamıza izin veriyor. Bir ihtimalle gelecekte teknik cihazlar, parmak izlerimizden esinlenilerek tasarlanabilecek. ‘Parmak uçlarımızdaki sürtünmenin etkilerini anlayabilirsek, dokunuşları algılayan sensörler geliştirebiliriz’ diyor uzmanlar, örneğin robotlar, protezler ve dokunmatik ekranlarındaki geri besleme sistemlerinde. (Fingerprint ridges allow primates to regulate, PNAS, 30.11.2020)
Ayrıca bakınız
BENZER KONULAR
YORUMLAR
