İstanbul °C
Kedilerin insanları taklit etmesi bilişsel yeteneklerini mi gösterir?
Yunusların, papağanların, muhabbet kuşlarının, maymunların ve katil balinaların insanları taklit ettikleri bugüne kadar görülmüş fenomenlerdi. Taklitçi hayvanlar içinde en çok dikkat çeken Japonya’daki meşhur kedi Ebisu bu konuda gerçekten çok iyiydi. Bilim insanları Kedilerin insanları taklit etmesi bilişsel yeteneklerini mi gösterir? sorusuna farklı yönlerden nasıl baktığını anlatıp, aynı zamanda Kedilerde hafıza var mı? Kedilerin ilginç özellikleri nelerdir? sorularının cevabı için okumaya devam ediniz.
Kedilerin insanları taklit etmesi bilişsel yeteneklerini mi gösterir?
Japonya’da fenomen olan ebisu, dünyanın ilk gerçek “taklitçi” kedisi olabilir. Araştırmacılar, Japon kedinin kontrollü bilimsel koşullar altında sahibinin eylemlerini taklit edebileceğini gösterdi. Bu yetenek, bugüne kadar yalnızca bir avuç canlıda görülmüştü ve bulgular, taklidin memeli evriminde nispeten erken evrede ortaya çıktığını gösteriyor olabilir.
Unity College’dan hayvan davranışları uzmanı Kristyn Vitale, “İnsanlar kedileri yalnız ve antisosyal olarak görüyor. Ancak bu çalışma, bizi gözlemledikleri ve bizden öğrendikleri fikrini pekiştiriyor” diyor. Bulgu, bir tesadüf sonucu ortaya çıktı.
Eötvös Loránd Üniversitesi’nden etolog Claudia Fugazza, “Yaptığım gibi yap” eğitimini kullanarak yaklaşık 10 yıldır köpek bilişi üzerine çalışmıştı. Bu yöntemde, bir araştırmacı önce bir köpeği (veya başka bir hayvanı) önceden bildiği bir davranışı kopyalamak amacıyla eğitir.
Örneğin yuvarlanmak gibi bir davranışı göstermek için “Yaptığım gibi yap” metodu uygulanır. Ardından “Yap!” kısmında canlı, başarısı için ödüllendirilir. Hayvan zamanla, “Yap!” komutunu “beni taklit et” olarak algılamaya başlar. Bu yaklaşım, hayvanların gerçekten taklit edip edemeyeceğini test etmek için kullanılabilir.
Aynı zamanda bir köpek eğitmeni olan Fugazza, meslektaşı Fumi Higaki ile birlikte çalışırken Higaki, ona kedilerinden birini, “Yaptığım gibi yap” ile eğittiğini söyledi. 11 yaşındaki dişi kedi Ebisu, Higaki’nin evcil hayvan dükkanında yaşıyordu ve bu, yemek motivasyonuyla eğitilmesini kolaylaştırmıştı. Higaki, “Köpek eğitimi derslerime sık sık ama gizlice girdi çünkü oradaki insanların güzel ikramları olduğunu biliyordu,” diye ifade etti.
Fugazza, diğer türlerde taklit çalışmaları yapmayı bir süredir istiyordu ve burada, ilginç bir şekilde, gerekli eğitimi alan bir kedi olmuştu. Ancak dükkâna gelen yabancılar, Ebisu’yu korkutuyordu. Bu yüzden Higaki, deneyleri akşamları gerçekleştirirken Fugazza da odanın diğer ucundan bu süreci denetledi.
Taklit yetisi sayesinde çekmece açabiliyor
Higaki, Ebisu’nun plastik bir çekmece açmak ve lastik bir ipi ısırmak gibi tanıdık eylemleri kopyalayabildiğini gösterdi. Sonra kediden yeni bir davranışı taklit etmesini istedi. Higaki, bir karton kutunun yanındaki tezgâhta oturan Ebisu’nun önünde dururken sağ elini kaldırıp kutuya dokundu. Diğer zamanlarda eğildi ve yüzünü kutuya doğru ovuşturdu.
Takip eden 16 denemede Ebisu, Higaki’nin hareketlerinin % 81’inden fazlasını doğru bir şekilde kopyalamıştı. Bulguyu Animal Cognition’da yayımlayan ekip, kedinin, Higaki’nin vücut kısımlarını kendi anatomisiyle “eşleyebildiğini” gösterdiğini bildirdi.
Fugazza, şimdiye kadar sadece Taklitçi hayvanlar listesinde yunusların, papağanların, maymunların ve katil balinaların insanları taklit edebildiğini söyledi. Aynı yeteneğe sahip kedilerin, hayvanlar aleminde yaygın olabileceğini ve hayvan evriminin erken evrelerinde evrimleştiğini öne sürdü.
Kediler taklit edebilir görüşüne karşıt kişiler
Ancak Tübingen Üniversitesi’nden köpek ve primatlarda biliş üzerine çalışan etolog Claudio Tennie’ye göre bu bulgu çok da etkileyici değil.
Zira tek bir bulgudan, kedilerin özellikleri içine koyarak, kedilerin insanları taklit etme konusunda doğuştan gelen bir yeteneğe sahip olup olmadığını veya yoğun “Yaptığım gibi yap” eğitiminin onlara bu beceriyi verip vermediğini anlamanın imkânsız olduğunu söyledi: “Bir ayıyı motosiklet sürmesi için eğitebiliriz ama bu, ayıların motosiklet sürdüğü anlamına gelmez.”
Tennie, her iki taklidin de bir kedinin yapabileceği doğal eylemler olduğunu belirtti: “Ebisu, sahibinin kokusunu maskelemek için yüzünü kutuya sürmüş olabilir. Gerçek bir taklit gördüğümüze ikna olmadım.” Vitale ise daha iyimser. Birkaç yıl önce, kedilerinden biri olan Bo, Vitale’in bir çağrı ziline basmasını taklit ediyordu. “Umarım diğer insanlar da buna benzer çalışmaları artırır, böylece taklidin kedilerde ne kadar yaygın olduğunu bilebiliriz,” diye belirtti.
Maalesef bu tip çalışmalarda Ebisu artık yer alamayacak. Geçen yıl böbrek hastalığı espit edilmişti ve geçtiğimiz haziran ayında yaşamını yitirdi. Ancak Ebisu ile yapılan araştırma, kedilerde incelenmesi zor olan biliş deneylerin yeni yollarını ortaya çıkardı. “Ebisu’dan çok şey öğrenebiliriz.”
Ebisu’yu izle
Ayrıca bakınız
YORUMLAR
