Hangi ağaçlar daha fazla serinlik verir?

Ağaç gölgesi altındaki serinliği kim sevmez ki? Peki iğneli ağaçlar mı yapraklı ağaçlar mı, Hangi ağaçlar daha fazla serinlik verir? Ağaçların iklime etkisi nedir? Ağaçların havaya etkisi nedir? Bilimsel olarak cevabı şöyle.

Hangi ağaçlar daha fazla serinlik verir?

Ormanlarda yapraklı ağaçların çoğaltılmasının çevre üzerinde olumlu bir etki bıraktığı biliniyor. Hatta ormandaki ağaç çeşitliliği iklim değişimine, insan eliyle oluşturulmuş ladin ormanları gibi monokültürlerden daha iyi uyum sağlamakta.

Örneğin yaprak döken ağaçlar yangını, ağaçların rüzgarla devrilmesini ve kabuk böceğinin yayılmasını önlüyor. Ayrıca tüm bunların dışında yaprak döken ağaçların sıcaklık üzerindeki biyojeofiziksel etkilerinden dolayı, yerel iklimin gelişmesi için de özel bir öneme sahip olduğuna dair belirtiler de var. Ancak ne var ki Ağaçların iklime etkisi geniş çaplı olarak incelenip, ölçülmemişti.

Zürih Atmosfer ve İklim Enstitüsü’nde Jonas Schwaab ve ekibi Avrupa’daki ormanları uzaydan incelediler. Bunun için de SEVIRI enstrümanıyla (Spinning Enhanced Visible and InfraRed Imager) oluşturulan termal radyasyon için zamansal ve uzamsal
olarak yüksek çözünürlüklü uydu verilerinden yararlanıldı.

Avrupa’daki ormanların toprak sıcaklıkları da bu verilerden elde edildi. Ardından bu bilgiler analiz edilen bölgelerdeki yapraklı ağaç
yüzdesiyle birleştirildi. Bu verilerle de yapraklı ağaçların yeryüzündeki sıcaklıklar üzerindeki etkisini gösteren istatiksel modeller geliştirildi.

Bilim insanları son verilerin, yapraklı ağaçların yüzey sıcaklıklarını aşırı sıcak dönemlerde, iğneli ağaçlara kıyasla çok daha fazla düşürdüklerini ilk kez sistematik olarak gösterdiğini söylüyorlar.

Farklı miktarda iğneli ve yapraklı ağaçlara sahip ormanların istatiksel karşılaştırması da aynı şeyin Avrupa’nın büyük bir kısmı için geçerli olduğunu gösteriyor. Modele göre yaprak döken ağaç oranının yüzde 10’dan yüzde 80’e çıkması, Atlantik bölgesindeki en sıcak günlerdeki maksimum sıcaklığı 1,8 dereceye, kıtada ve Akdeniz bölgesinde ise 1,5 derece kadar düşürebiliyor.

‘Serinletici etki, her şeyden önce yapraklı ağaçların, iğneli ağaçlara kıyasla daha yüksek yansıtabilirliğe sahip olmasına bağlanabilir’ diyor Jonas Schwaab. Daha önceki araştırmalar da yapraklı ağaçların büyüme mevsiminde genel olarak daha fazla su buharlaştırdıklarını göstermiştir.

Bu şekilde de serinletici bir etki ortaya çıkmakta. Bilim insanları yapraklı ağaçların bu serinletici etkisinin daha iyi anlaşılabilmesi
için yeni araştırmaların yapılması gerektiğini söylüyorlar.

Kaynak: Increasing the broad-leaved tree fraction in European forests mitigates hot temperature extremes, Scientific Reports, 2020.

Ayrıca bakınız

• Ağaçlar gerçekten havayı temizliyor mu?