Geçen yüzyılın dahilerinden Albert Einstein izafiyet teorisindeki iddialardan biri ise Yerçekimsel dalgalarıydı. Fiziksel olarak bu dalgaların ölçülebileceği onun bile aklına gelemeyen bir seçenekti. Bilim insanları ilk defa 2016 yılında yıldızların patladıklarını incelerken, ummadıkları bir şey buldular. 2017 Nobel Fizik Ödülü, bulunan Yerçekimsel dalgalar için çok çalışanlara verildi. Sizlere Milyonlarca yıl uzaklıktan gelen haberci Yerçekimsel dalgalar nedir? Yerçekimsel dalgalar nasıl oluşur? Süpernova nedir? Nötron yıldızları nasıl oluşur? Yerçekimsel dalgaların dünyaya etkisi nedir? Yerçekimsel dalgalar uzaya altın ve platinyum mu yayıyor? sorularının cevabını vermeye çalışacağız.

Yazımızı okuduğunuzda Yerçekimsel dalgaların evrenle olan ilişkimizi değiştirecek bir keşif olduğunu fark edeceksiniz.

Milyonlarca yıl uzaklıktan gelen haberci Yerçekimsel dalgalar nedir?

20. yüzyılın dahilerinden biri olan Albert Einstein’ın izafiyet teorilerinden biri Yerçekimi dalgalarının varlığıydı. Zamanın bilim insanları bu teorilere belki de deli saçması diyordu. Albert Einstein’ın kendisi de bu teorisini açıklıyor ama hiç bir zaman fiziksel olarak tespitin mümkün olmadığını söylüyordu. Eğer uzayda bir bölgede ani bir patlama olursa Einstein’a göre, o bölgede uzaya ışık hızıyla yerçekimi enerjisi yayılır. Yayılan bu dalgalar geçtikleri yeri gerip, sıkıştırırlar. Yüzyıldan beri bu teori böylece kaldı ve ispatlanabilirliği denendi.

Bilim insanları bir yıldız patlamasına dikkat ettiklerinde, farkında olmadan “Yerçekimsel dalgaları” gözlemlediler.

Harika keşif  “Yerçekimsel dalgalar” yerçekiminin neden olduğu, evrenin nasıl oluştuğunu, o yaşanan Büyük patlamanın izlerini, uzayın sırlarını çözmede faydalı olacaktır.

2014 yılında Antartika’da bulunan BICEP-2 teleskobu, uzaydan gelen dalgalara ulaştığını söyledi. Fakat 2 hafta sonunda yapılan analizde bunun olmadığı tüm heyecanları söndürmüştü.

İki kara deliğin bir araya gelmesi nedeniyle uzayın bükülmesi ilk olarak 2015’te ABD’deki Ligo Laboratuvarı tarafından gözlemlenmişti. Fakat bundan önce uzun süre teknoloji yatırımlarını yaptılar. 1997-2006 yıllarında Ligo’nun yöneticiliğini yapan Barry C. Barish’in teknolojik yapılanmayı harekete geçirerek çok katkısı oldu. Uzaydan gelen bu dalgaları nasıl belirleneceği konusunda Rainer Weiss ise ciddi çalışmaları yürüttü. Yapılan çalışmalarda ortaya teoriler sunan ise Kip S. Thorne‘du.

Avrupa’da ünlü fizikçinin adının konduğu Max Planck Yerçekimi Fiziği Enstitüsü’nün bu konudaki takımın lideri Profesör Karsten Danzmann, bu buluşun DNA’nın yapısının anlaşılması ve Higgs bozonunun bulunuşu gibi denkliktedir diyor.

Nobel Ödülleri’nin seçici kurulunda görev yapan İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nden Olga Botner, bu çalışmaların ilk kez görüntülenmesi ile artık evrenin yeni kapılarının aralanacağını belirtti.

Einstein, evrendeki bu etkilerin görülemez şekilde olduğunu düşünmüştü. ABD’deki Ligo ve Avrupa’daki Virgo laboratuvarları, bu dalgaların yol açtığı zor algılanan sinyalleri almayı başardı.

Milyonlarca yıl uzaklıktan gelen haberci Yerçekimsel dalgalar nedir? | 2017 Nobel fizik ödülü sahipleri

Nobel bilim grubu da, 2017 yılının Nobel Fizik ödülünü, yerçekimsel dalgaları gözlemleme de ciddi katkılar sunan ABD’li bilim insanları Rainer Weiss, Barry C. Barish ve Kip S. Thorne’a vermişti. Bu başarının altında çalışan yüzlerce bilim adamını ve mühendisin de katkısı es geçilmemeli. Eğer Teknolojik alanda devrim yapılmasaydı, belki de bu buluş çok yıllar sonra bulunacaktı.

“Yerçekimsel dalgalar” daha çok ilgi çekmeye başladı. Çünkü milyonlarca yıl önce gerçekleşen Karadelik çarpışmasının yarattığı dalgalar daha yeni yeni Dünyaya geliyordu. Hemde bir ışık kaynağından değil. Bu yüzden hiç sonlanmıyor. İlk yaşamın başladığı o büyük patlama da aynı dalgalar olduğu düşünülürse, şu anda tahmini olarak 13,5 milyar yıl olan Evrenin ilk oluşması hakkında gerçek bir bilgi ortaya çıkabilecek.

Kuran’da 14 asır önce belirtilen ise Kainatın tek efendisi olan Allah’ın, her şeyi yoktan var ettiğidir. Yani şu anki bilim insanlarının anlamaya çalıştığı Big Bang. 

Ayrıca Bakınız: 2016 Nobel Kimya Ödülünü Mikro Makine yapan 3 Profesör paylaştı!

Milyonlarca yıl uzaklıktan gelen haberci Yerçekimsel dalgalar nedir? | Süpernova oluşmasından sonra oluşan “Yerçekimsel dalgalar”

Dünyaya gelen ilk haberci dalga 130 milyon yıl önceki patlama!

Dünyaya 1000 milyar kilometre uzaklıkta bulunan NGC 4993 adındaki Galaksinin içinde bulunan Hydra Takımyıldızı’nda gerçekleşen iki yıldızın çarpışarak patlaması, 130 milyon yıl önce oldu. O zamanlar bu patlama olduğunda Dünyanın yaşam müdavimleri Dinazorlardı.

Bir havuza taş atmaya benzeyen dalgaların ilerlemesi gibi düşünebilirsiniz.

Dev yıldızlardaki patlamalara Süpernova deniyor. Süpernova ile uzaya yayılan kalıntıların çekirdekleri yani yıldızları doğuruyor böylece evren gittikçe daha da genişliyor. Bu yıldızlar 30 km çapta küçük olmasına rağmen, sahip olduğu kütle güneşten dörtte biri kadar daha ağır. Bu yıldızın küçük bir fındık parçası, milyarlarca tonluk ağırlığa sahip.

Süpernova ile oluşan yıldızların atomlarının içindeki proton ve elektronların hepsi Nötronlara dönüşüyor. Bu yüzden bu yıldızlara Nötron yıldızları deniyor.

Böylesi patlamalarda ise ışık hızıyla ilerleyen dalgalar meydana gelir. Işık şeklinde ilerler ama ışık gibi herhangi bir cisim tarafından yansımaz ve emilmez. Böyle bir özelliği olunca da sonsuz zamanda bozulmadan, ilk halleri gibi ilerleyebiliyor.

Bu yüzden dolayı Bilim insanları bu dalgalara haberci diyor. Geçmişte yaşanan tüm patlamalardan oluşan bu dalgalar halen uzayda dolaştığı tahmin ediliyor. ilk bulanan bu dalga daha öncesindeki oluşan ana patlamanın dalgalarına ulaşılabilir olacağı heyecan yaratıyor.

Ünlü fizikçi Profesör Stephen Hawking, bunun bir milat olduğunu söylüyor. Hatta bunun bir Astronomi devrimi olduğunu da belirtiyor.

Halen dev teleskoplarla uzayın bilinmeyen yerlerine “Karanlık Evren” deniliyor. Bu araştırmalar yeni yerleri de bulmak için bir ön çalışma olacağı vurgulanıyor.

Dalgaların izleri uzay araştırma merkezlerinde interferometre adındaki aletle bulunuyor. Yıllardır L şeklindeki uzun tünellere lazer ışık yollayan bu merkezler, dalgalanmaları ölçmeye çalışıyor.

Milyonlarca yıl uzaklıktan gelen haberci Yerçekimsel dalgalar nedir? | L tünellerine lazer göndermek için 4km borular döşendi

Yerçekimsel Dalgalar hakkında ne biliyoruz?

• İzafiyet teorisi 100 yıldır “Yerçekimsel Dalgalar” olduğunu söylüyordu.
• Çarpışmalar yada aniden gelişen patlamalarda, Uzay -Zaman dokusunda oluşan kıpırdanmalara Yerçekimsel Dalgalar deniyor.
• Ana kütlelerin hızı arttıkça, ışık hızında yayılan dalgalar çıkıyor.
• Nasıl keşfettiler? Bu dalgaları algılayacak sistem,  L şeklindeki başı ve sonu olmayan tünellere lazer gönderiliyor, gönderilen lazerleri yayılan dalgalar bozuyor.
• Demir, Altın ve Platinyum elementlerinin bu patlamalar sonucu evrene dağıldığı, bu elementlerin dünyaya uzaydan geldiği belirlendi.

Milyonlarca yıl uzaklıktan gelen haberci Yerçekimsel dalgalar nedir? | Ligo’daki L tünellerine ateşlenen lazer ünitesi

Yerçekimsel dalgalar nasıl Altın ve Platinyum yayıyor?

Kara deliklerden sonra evrende en çok görülen cisimler, süpernovalardan açığa çıkan parçaların oluşturdukları Nötron yıldızlarıdır. Nötron yıldızların içinde sadece nötronlardan oluşan nesnelerden oluşuyor. Güneşten küçük olmasına rağmen ondan yüzde 20 ağır olmasının da nedeni budur.

İki nötron yıldızı çarpışıp, nötronlar uzaya yayılıyor. Bundan sonra yaşanan hız ivmesi ile kimyasal reaksiyonlarla altın gibi ağır elementler ortaya çıkabiliyor. Bu sürece verilen isim ise “R süreci”.

Kilonova adı verilen bir çarpışma esnasında bulunan “Yerçekimsel dalgaları”, R süreci hakkında da ipuçlarını birleştirdi. Patlama sonunda ağır elementlerin oluştuğu ve spektroskopik izlerinin de gözlemlenebildi.

LIGO’nun Louisiana’daki laboratuarında 4 kilometrelik boru hatları kurulmuştu. California’daki Berkeley Üniversitesi’nden Daniel Kasen, Kilonova patlamasında R süreci esnasında meydana gelen ağır madenlerin yani altın, platinyum ve demirin  sadece altın ağırlığının dünyadan 500 kat daha fazla olabileceğini açıkladı.

Milyonlarca yıl uzaklıktan gelen haberci Yerçekimsel dalgalar nedir? | Kara delikler artık daha iyi araştırılabilecek

Dış Bağlantılar

• Ligo Resmi Sitesi | BURST GRAVITATIONAL WAVES