Stres uyuyan tümör hücrelerini nasıl uyandırıyor?

Stres bir çok hastalığın kaynağı olduğunu biliyoruz. Bilim insanları yeni araştırmalara devam ederken stres üzerine yeni bir sonuç daha çıktı. Bu yazımızda Stres uyuyan tümör hücrelerini nasıl uyandırıyor? sorusunun cevabı yanında Stres nedir? Stresin etkileri nelerdir? sorularının cevabını da alacaksınız.

Stres uyuyan tümör hücrelerini nasıl uyandırıyor?

Vücudun farklı içsel ve dışsal taraflarından gelen uyarılara verdiği otomatik tepkiye Stres denir. Latince kökenli olan Stres, germek anlamına gelen “stringere” sözcüğünden gelmiştir. Stres hem psikolojik hem de fizyolojik olarak iki türde incelenebilir.

Stresin etkileri son yollarda bilimsel olarak incelenmekte olup, farklı etkileri ortaya çıkmıştır. Stresin daha önce en çok bilinen etkileri, kadınlarda en çok regl dönem bozuklukları, erkeklerde ise testosteron hormonu azaltır, sperm üretimini düşürür ve buna bağlı olarak diğer hastalıklara kapı açar.

Tabi ki stresin zararları yeni araştırmalarla günden güne daha da belli oluyor. Stres araştırmaları ile kalp ve bağırsak hastalıkları, saç dökülmesi, kalp krizi ve felci, kan basıncında artış gibi bir çok sorunun mimarlarından olduğu görüldü. Şimdi ise stresin etkilerine bir yenisi eklendi.

Stres uyuyan tümör hücrelerini uyandırıyor

Tümör tekrar nüksedip aktif olması, kanser hastalarında en sık görülen ölüm nedenlerinden biri. Bu nüksedişler genelde başarılı bir ameliyattan ya kemoterapiden yıllar sonra ortaya çıkmakta. Bunun nedeni ise tedaviden sonra bedende bir tür dinlenme durumunda kalan inaktif tümör hücreleri.

Kemoterapiler hemen hemen her zaman bölünen hücreleri hedefledikleri için, uyku halindeki bu hücreler tedaviden kaçarlar. Hareketsiz tümör hücrelerinin nasıl ve niçin yeniden etkinleştiren mekanizmalar, güncel araştırmaların önemli konularından.

Philadelphi’da Wistar Enstitüsü’nde Michela Perego ve ekibi, strese bağlı bağışıklık reaksiyonlarının, tümör büyümesini nasıl etkilediğini araştırdı. Bunu gerçekleştirmek için de akciğer kanseri farelerden yararlandılar.

Araştırmacılar tümörü ameliyatla aldıktan ve kemoterapi uyguladıktan sonra bazı fareli stresli durumlara maruz bıraktılar. Üç hafta sonra, tüm stresli farelerde tümörlerin yeniden büyüdüğü görüldü. Oysa diğer farelerin hiçbirinde kanser nüksetmedi.

Farelerden alınan kan örneklerinden anlaşıldığı üzere, strese yanıt olarak nötrofil olarak bilinen belli başlı bağışıklık hücreleri tarafından salınan S100A8 ve S100A9 isimli iki protein seviyesinin önemli ölçüde arttı. Bu proteinler, modifiye ettikleri yağ molekülleriyle birlikte, uyumakta olan kanser hücrelerini yeniden etkinleştirdiler.

Araştırmacılar bunu hem hücre kültürleriyle hem de S100A8 ve S100A proteinlerini üretmeyen farelerle kanıtladılar. Söz konusu proteinleri üretemeyen farelerde strese rağmen sadece bir tanesinde kanser nüksetti.

Ayrıca akciğer tedavisi görmüş seksen hastanın veri analizleri de söz konusu iki proteinin, tümörün nüksetmesinde önemli bir rol oynayabileceğini gösterdi. Kanlarında bu iki proteinden yüksek seviyede bulunan 35 hastanın 11’inde 33 ay içinde kanser nüksetti.

Oysa protein seviyeleri düşük olan 45 hastanın sadece altısında kanserin nüksettiği görüldü. Araştırmacılar uyuyan tümör hücrelerinin yeniden etkinleşmesinde hangi mekanizmaların işlediğine dair bir fikir verdiğini söylüyorlar. Sonuçların yeni çalışmalarla da kanıtlanması halinde, kanser hastalarının tedavisinde yardımcı olacağı sanılıyor.(Reactivation of dormant tumor cells by modified lipids derived from stress-activated neutrophils, Science Translational Medicine, 2.12. 2020.)

Ayrıca bakınız

• Uzun süreli stres niçin şişmanlatıyor?
• Stres düşürücü doğal çözüm: 20 dakika doğada kal
• Stres topu nasıl yapılır? Stres topunun faydaları nelerdir? Kendin YAP