Konvansiyonel tarımda kullanılan pestisitler insanlara zarar veriyor mu?

Konvansiyonel tarımda kullanılan pestisitler hava yoluyla bulaşması ilk defa bilimsel araştırma ile kanıtlandı. Pestisit nedir? Pestisit çeşitleri nelerdir? Pestisitler nasıl çalışır? Pestisitlerin hayvanlar ve insanlar üzerindeki olumsuz etkileri nelerdir? Tarım ilaçlarının zararları nelerdir? Pestisitlerin zararları nelerdir? sorularının cevabı yazımızda.

Konvansiyonel tarımda kullanılan pestisitler insanlara zarar veriyor mu?

Pestisitler son yapılan araştırmada havaya karıştığını ve insan solunumu ile vücuda girdiği gözlemlendi. Konuya girmeden önce pestisitler hakkında biraz bilgi vermek doğru olacaktır. Önce Pestisit nedir? Pestisitler nerelerde kullanılır? sorularının cevapları ile başlayalım.

Pestisit, tarım işinde zararlı organizmalarla mücadele amaçlı kullanılarak, bunkarın zararlarını azaltmak yada kontrol etmek amacıyla hazırlanan kimyasal maddelerden oluşn karışımlardır. Zararlı organizmalar olarak sayacağımız örnekler, yabani otlar, solucanlar, kuşlar, tarıma zarar veren böcekler, yumuşakçalarlar, bitki patojenleri yada mikroplar olabilir. Pestisitlerin yararları yanında maalesef zararları da bulunmakta, özellikle besi hayvanları ve arıları ciddi etkilemektedir.

Pestisitler kendi aralarında çeşitlere de ayrılır. Bunları listeleyecek olursak;

• İnsektisit Pestisitler. Böceklere, haşerelere karşı kullanılır.
• Fungusit Pestisitler. Mantarlar yada Funguslara karşı kullanılır.
• Herbisit Pestisitler. Yabancı otlara karşı kullanılır.
• Mollusit Pestisitler. Yumuşakçalara karşı kullanılır
• Rodentisit Pestisitler. Kemirgenlere karşı kullanılır.
• Nematisit Pestisitler. Nematotlara karşı kullanılır..
• Akarisit Pestisitler. Akarlara karşı kullanılır.

Pestisitler nasıl çalışır? Pestisitlerin Hayvanlar ve İnsanlar Üzerine Olumsuz Etkileri

Pestisitler bitkilerce elilerek, bitki iç iletim kanallarında aşağı ve yukarı hareket ederler.  tarafından emildikten sonra bitki iletim demetleri içinde yukarı ve aşağı hareket eder. Pestisit kimyasal bir madde veya virüsler ya da bakteriler gibi biyolojik bir ajan da olabilir. Kimyasal pestisitlerin çoğunda hedefi organizma dışında başka organizmaları da öldürebilirler. Bu yüzden bu yazımızda özellikle havadan yayılması ile ilgili araştırmaların sonu doğru çıktığı için, havadan bulaşıp hedef şaşırarak insan içindeki iyi organizmaları da öldürebilir. Yani sadece pestisit kullanılan meyve ve sebzeyi çok iyi yıkayarak bunlardan kurtulamıyoruz.

Özellikle Pestisitlerin kullanılan meyve ve sebzelerin insanlar tarafından tüketilerek, istenmeyen yaygın hastalıklara neden olabilir.Kimyasal pestisitlerin ve içindeki etken maddelerin akut toksik etkilerinin var olduğunu biliyoruz. Mesela bunlardan Karbamatlar, organofosfatlar ve klorlanmış hidrokarbonlar içerikli birçok pestisitler genetoksik etki sahibidir. Tarımla geçinerek bu işi yapan çiftçilerin özellikle bu tip kimyasallar ile uğraşanlarında genetik bozukluklar, karaciğer, böbrek ve kaslarda bozukluklar, araştırmalarca tespit edilmiştir.

Pestisitlerin en çok etki ettiği canlıların içinde liste başı hayvanlardır. Yapılan hayvan deneylerinde ise radyoaktif olarak işaretlenen ve anneye verilen pestisitin 5 saat sonrasında plasentadan fetüse geçipve fetüsün göz, sinir sistemi ve karaciğerinde olduğu gözlenmiştir. Organofosfatlı ve karbamatlı insektisitler ise etkilerini direkt olarak periferal ve merkezi sinir sisteminin üzerinde göstererek canlıların yaşamını tehdit ediyor.

Birçok pestisitler insana, hayvana ve çevreye zarar verdiği artık bilinmektedir. 1970’li yılların başında, UNEP Stokholm İnsan Çevresi Konvansiyonu’nu hazırlayan süreçte göstermişlerdir. 30 yıl sonrasında ABD, Avustralya, Kanada, Japonya ve Yeni Zelanda, uluslararası baskılara  dayanamayarak kabul ederek küresel anlaşmanın taslağının oluşturulmasına karar vermişlerdir.

Konvansiyonel tarımda kullanılan pestisitler canlılar için ölüm riskleri taşıyor

Pestisitlerin bazıları yasaklı listesinde

Bu çalışmaların içeriğinde KOK (Kalıcı Organik Kirleticileri) olarak adlandırılan içinde tarımda da kullanımı yaygın olan birçok kimyasal ürünler bazı özel durumlar hariç yasaklanmış ve KOK özelliği taşıyan yeni kimyasallarında üretilmesi yasaklanmıştır. Bu anlaşmanın içeriğinde Pestisitlerden, aldrin, endrin, toksafen, klordan, dieldrin, heptakol, mireks, DDT ve endüstriyel kimyasallar olan heksaklorobenzen ve PCB’lerde yasaklı listenine eklenmiş ve stokları da takip altına alınmıştır.

Tarım ilaçlarının zararları içinde özellikle insanın kan hücrelerinde bozulmalara neden olarak, organofosforlu insektisitler eritrositlerin (kırmızı kan hücreleri) membran özelliklerini değiştirerek eritrosit işlevlerini engellemektedir. Diğer bazı pestisitler de eritrositlerin boyutlarının ve yüzey şekillerin bozulmasına ve eritrositlerin faaliyetini değiştirmesine neden olmaktadır. aktivitelerinin değişmesine sebep olmaktadır.

Pestisitlerin zararları etkileri içinde en önemlisi de asetilkolinesteraz enzimini inhibe etmeleridir. Bu durumun neticesinde alt beyin kökünde solunum kontrol merkezlerinin baskılanması ile canlının ölümü hazırlanmaktadır. Yine pestisitler üzerinde yapılan başka bir araştırmada pestisitlerin TCA enzimlerinin (malat dehidrojenaz, süksinat dehidrojenaz) inhibe olmasına neden oladğu bulunmuştur.

Konvansiyonel tarım amaçlı kullanılan pestisitler hava yoluyla yayılıyor

Konvansiyonel tarımda kullanılan pestisitler uzun süredir tartışılıyordu. Bunların arasında özellikle de kanserojen etkisi olan glifosat ve neonikotinoidler önemli yer alıyor. Bu pestisitlerin balarısı ve kelebek gibi böcekleri öldürdüğü, tarla ve ötücü kuşları zehirlediğinden kuşkulanılıyor. Araştırmalar, Avrupa’daki nehirlerin ve kanalların yüzün üstünde pestisitle zehirlendiğini kanıtlıyor. En fazla görülen ise yabani otları öldüren tarım ilaçları ve neonikotinoidler.

Ne var ki pestisitler sadece suda ve toprakta yayılmakla kalmayıp, buharlaşma ve minik toz partikülleriyle havaya da karışıyor.Pestisitlerin havada ne şekilde yayıldıklarını, Münih Çevre Enstitüsü tarafından görevlendirilen Maren Kruse-Plaß ve ekibi inceledi. Araştırma çerçevesinde Mart ve Kasım 2019 tarihleri arasında Almanya’da 163 noktada hava ölçümü yapıldı. Ölçüm noktaları pestisit ile kirlenmiş tarım alanlarından en fazla 100 ila 1000 metre uzaklıkta yer alıyordu.

Araştırmacılar teknik toplama aletlerinden, havalandırma tesisatlarının filtrelerinden, arı kovanlarından ve ağaç kabuklarından örnekler alarak, 500 zehirli maddenin izini aradılar. Ayrıca bu çalışmaya 2014 ila 2018 yılları arasında gerçekleştirilen ve ağaç kabuklarındaki pestisit oranının incelenmesine dayanan araştırma sonuçlarını da eklediler. Bu şekilde tarımsal kaynaklı 138 etki maddesi tespit edildi. En yaygın olanı tüm toplama aletlerinde ve havalandırma filtrelerinden bulanan gilofosat. Bunun dışında Pendimetalin, Prosulfocarb, Terbütilazin ve Metolaklor gibi maddeler de tespit edildi.

En geniş pestisit çeşidini (toplamda 93 etki maddesi) araştırmacılar ağaç kabuklarında saptadılar. Arı kovanlarında daha az pestisit saptanmışsa da buralarda en fazla Tiakloprid (neonikotinoid) bulundu. Sonuçlar tarım alanlarındaki zehirli maddelerin hava- dan kilometrelerce uzaklıktaki bölgelere yayılabildiğini kanıtlıyor. Pestisit ve böcek ilaçları arıların ve diğer birçok böceğin yaşam alanlarını tehdit ediyor. Zehirli hava organik tarım yapılan toprakların üzerine de yayılıyor. Sonuçlar öte yandan tarım ilaçlarının sadece yiyeceklerle değil havadan da insanlara bulaşabileceğini göstermesi açısından önem taşıyor.

Ayrıca bakınız

• Organik tarım iklime daha çok zarar veriyor
• Elma çekirdekleri zehirli mi? Elma kabuğundaki tarım ilacı zararlı mı?