Hepimizin tanık olduğu gibi yüz tanıma uygulamaları giderek yaygınlaşıyor. Kimlik doğrulamasından, ‘suçlu’ belirlemeye, müşteri profili çıkarmaktan, hastaların karışmasını önlemeye kadar her alanda karşımıza çıkıyorlar. Sağladıkları kolaylık ve olanaklar kadar yol açtıkları tehlikeler ve tehditler ile de gündemdeler. Bu yazımızda Yüz tanıma sistemlerinden bahsedeceğiz. Güvenlik teknolojilerinden Yüz tanıma sistemleri nasıl çalışır? Yüz tanıma teknolojileri nelerdir? Yüz tanıma akıllı telefonlarda nasıl çalışıyor? Yüz tanıma sistemleri nerelerde kullanılıyor? Sosyal medya yüz tanıma teknolojisini kullanıyor mu? sorularının cevabını vermeye çalışacağız.

Yüz tanıma sistemleri nasıl çalışır? Yüz tanıma teknolojileri nelerdir? | Yüz tanıma sistemi kişinin yüzünü parmak izi gibi kaydediyor

Yüz tanıma sistemleri nasıl çalışır? Yüz tanıma teknolojileri nelerdir?

Yüz tanıma sistemlerini (Face recognition systems) deyince akla gelen film Hızlı ve Öfkeli 7 diyenler çoğunluktadır. Çünkü “Tanrının gözü” denilen, dünyadaki tüm kameralı cihazlardan taranarak istenilen kişiyi bulmak için bir yazılım yapılmıştı. Daha önce kayıtlara alınan bir kişinin yüz şekli, milyonlarca yerdeki kameralarla incelenip, uyuştuğu zaman alarm veriyordu. Bu filmi izlerken hadi oradan diyenler, ne de abartmışlar diyerek böyle bir şeyin gerçekte olacağı hiç düşünülmemişti.

Evet artık yüz tanıma sistemleri yavaş yavaş hayatımıza giriyor. Apple firmasının Iphone X ve Iphone 8 modellerinde kullandığı akıllı yüz kontrol yazılımı ile bu işin giderek çılgın boyutlara gidebileceğinin sinyalini verdi. Çin’de artık yüz tanıma teknolojisi ile kimlik kontrol eden havalimanları bile var.

Güvenlik Teknolojileri artık kamera sistemleri ile yüz tanımaya doğru gidiyor. Hava alanları ve AVM’lerde Kamera güvenlik sistemlerinde özellikle insanı yüzü ile değilde beden olarak işaretleyerek, kişinin nerelere gittiğini nelere yaptığını takip edilebiliyor. Mesela kırmızı alan bir bölge işaretlenip, bu alana biri girdiğinde sistem alarm verip, o bölgeye giren kişinin neler yaptığını otomatik olarak izlemeye başlıyor.

Terör olayları ve suç oranları arttıkça insan güvenliği daha çok ön plana çıkıyor. Bu yazımızda yeni gelişen bir güvenlik teknolojisinden bahsedeceğiz.

Yüz tanıma sistemleri nasıl çalışır? Yüz tanıma teknolojileri nelerdir? | Yüz tanıma sistemi yüzdeki noktaları belirleyerek kendine bir algoritma oluşturuyor

Yüz tanıma sistemleri (Face Recognition Systems)

Yüz tanıma sistemleri, 10 yıldan fazladır kullanılmakta ama çeşitli teknolojik sınırlamalar ve tanımadaki hata yüksekliği yaygınlaşmalarını önlemekte idi. Son yıllarda ise, akıllı telefonların ve genel olarak bilgisayarların güçlenmeleri bir yandan, yapay zeka ile sinir ağlarına dayalı öğrenen makineler ve algoritmaların gelişmesi diğer yandan, bu dalı da hızla ön plana çıkardı. Yapay zeka ürünleri kategorisine giren Yüz tanıma sistemleri nasıl çalışır?

Güncel bir yüz tanıma sistemi yüksek çözünürlükte (HD ya da UHD) sayısal bir görüntüden yola çıkar. Önce yüz algılama (Face Detection) programları çalışarak görüntüdeki insan yüzlerini bulup çerçeveler ve yüzleri ‘normalize’ eder yani görüntüleri olabildiğince tam önden çekilmiş biçime sokar, boyutlandırır ve ışık ile kontrastı ayarlar. Ardından yapay zeka yazılımları devreye girerek, parmak izi benzeri bir Yüz İzi (Faceprint) oluşturur. Bu iz, kaş, göz, burun, ağız, çene, kulak vb.’nin boyutları ve birbirlerine mesafelerinden oluşan 128 kadar ölçümden oluşur.

Son aşamada ise, yine yapay sinir ağları ile çalışan öğrenen makine yazılımları, belirlenen yüz izini (yani ölçümlerin sonucu oluşan sayıları) veri tabanındaki (bazen yüz milyonları bulan kişinin!) yüz izleri ile karşılaştırıp o yüze en benzeyenini (yüz izi en yakın olanı) bulur. Böylece görüntüdeki bir yüzün sahibinin kimliği, bir saniyenin altında bir sürede ve %99.5 civarında bir doğrulukla belirlenmiş olur.

Yüz tanıma sistemlerini yanıltma amacı ile kameraya fotoğraf gösterme, güneş gözlüğü, tıbbi maske, takma sakal, bıyık kullanma gibi yöntemlere karşı da yepyeni teknolojiler geliştirilmekte. Örneğin kızıl ötesi kameralar ile 3D (üç boyutlu) görüntü alma, termik (ısıl) kameralar kullanarak insanın yaydığı ısı ile görüntü oluşturup gözlük vb. aygıtların etkilerini yok etme gibi. Uygulanmaya başlayan bir diğer yöntem ise yüz derisinin dokusunun analizi (Skin Texture Analysis). Bu yöntemle, tek yumurta ikizlerini bile doğru olarak birbirlerinden ayırmak mümkün oluyor! Tabii bu çeşitli yöntemler bir arada da kullanılabiliyorlar.

Yüz tanıma sistemleri nasıl çalışır? Yüz tanıma teknolojileri nelerdir? | Apple kendi geliştirdiği yüz tanıma teknolojisi Faceid, yüzdeki noktaları biyometrik hesaplıyor

Yüz tanıma akıllı telefonlarda nasıl çalışıyor?

Yüz tanıma teknolojilerindeki gelişmeler deyince Apple’ın iPhone X modeline değinmeden olmaz tabii. Firmanın bu yeni model telefonu, kullanıcı tanıma ve elektronik ödemeler için, parmak izi yerine Face ID adını verilen yüz tanımayı kullanıyor. IPhone X bunun için kullanıcının telefona bakmasını istiyor ve onun yüzünü bir kızılötesi (yani görünmez) ışık demeti ile aydınlatıp, yine bir kızılötesi lazer ile yüze tam 30 bin ışık noktası gönderiyor, telefonun kızılötesi kamerası da oluşan 3 boyutlu görüntüyü algılayıp özel olarak geliştirilmiş bir yapay zeka ya da sinir ağı motörü (Neural Engine) çipine iletiyor. Böylece kullanıcının kimliği büyük bir doğrulukla anında belirleniyor. Apple’ın bu çok gelişmiş teknolojisinin hızla yaygınlaşması bekleniyor.

Bilgi deposunu gelgez: iPhone 8 Modelindeki Yenilik: Yüzünüzü Hemen Tanıyacak!

Yüz tanıma sistemleri nasıl çalışır? Yüz tanıma teknolojileri nelerdir? | Çin’deki havalimanları yüz tanıma teknolojisini kullanıyor

Yüz tanıma sistemleri nerelerde kullanılıyor?

En başta güvenlik uygulamaları geliyor tabii. Yüz tanıma, bir yandan ulaşım kontrolü (Access Control) amacı ile, iPhone X de olduğu gibi bir cihaza, ya da havalimanlarında olduğu gibi korunması gereken bir mekana ulaşım için kimlik doğrulama sistemlerinde kullanılıyor. Parmak izi, avuç içi, göz dibi tanıması gibi diğer biyometrik alternatiflere göre yüz tanıma daha doğal ve hızlı.

Diğer yandan, yüz tanıma, ‘potansiyel suçluların’ nerede olduklarının belirlenmesi için de yoğun biçimde kullanılıyor ve hızla yaygınlaşıyor. Artık her yerde önümüze çıkan MOBESE türü kameralar ile güvenlik kuvvetleri ve istihbarat servisleri, aranan ya da şüpheli kişileri binlerce kişi arasından anında belirleyebiliyor. Bunun toplumsal güvenliği artırıcı rolü yadsınamaz olsa da bireylerin mahremiyetine son derece olumsuz etkisi olduğu da orta.

Özellikle Çin bu, alanda, 400 milyon kamerası ile öncü ve güvenlik sistemlerini, yüz izi veri tabanları 1.4 milyarlık nüfusunun tamamını kapsayacak biçimde hızla yaygınlaştırıyor. Zhengzhou şehrinde polis, ‘şüphelilerin’ yüzlerini 1/10 saniyede tanıyıp kimliği gösteren gözlüklerle donatıldı. Çin’de, insan hakları savunucularının, Uygurların, Tibetlilerin de ‘şüpheli’ sayıldıklarını belirtmeye bile gerek yok tabii…

Bilgi deposunu gelgez: Yapay zeka ve katil robotlar insanlığın sonunu mu getirecek?

Yüz tanıma sistemleri nasıl çalışır? Yüz tanıma teknolojileri nelerdir? | Çin’in Zhengzhou şehrindeki polisler özel gözlüklerle kişilerin yüzlerine bakarak kimliklerini okuyor

Sosyal medya yüz tanıma teknolojisini kullanıyor mu?

Sosyal medya da yüz tanımada öncü tabii. Başta Facebook ve İnstagram, sonra Google+, vc.com ve Microsoft. Bazılarının görüntü veri tabanları, FBI’ın 100 milyon kişiyi aşan veri tabanını geride bırakıyor, teknolojileride öyle. Firmaların bu veritabanları, çoğu kez, kendilerine üye olmayan kişilerin resimlerini de içeriyor. Facebook’un DeepFace uygulaması, kişilerin mahremiyetini ihlal etme nedeniyle, başta AB, birçok ülkede yasaklanmış ve onlarca davaya konu olmuş durumda.

Finans ve ticaret dünyası da yüz tanıyarak kimlik belirleyen sistemlerle yakından ilgili. Finans kuruluşları, müşterilerini otomatik olarak tanıyarak ‘önemli’ olanlara özel ilgi gösteriyor. Büyük mağazalar da, ziyaretçilerin hangi reyonlara gittiklerini izliyor, bireyin kimliği belirlenemese bile, yüzünün analizi ile, cinsiyeti, etnik kökeni, yaşı, hatta yüz ifadesi belirleniyor! Böylece hangi malların kimlerin ilgisini çektiği bilgisi de elde ediliyor. Amazon’un geçenlerde ABD’nin Seattle şehrinde ilk kasiyersiz büyük mağazayı açtığını ve hem müşterileri hem de satın aldıkları her malı görüntü tanıma teknolojileri ile belirlediğini de eklemeyi unutmayalım. Mağazaya girerken Amazon kartınızı okutuyor, alışverişinizi yapıyor ve elinizi kolunuzu sallayarak mağazadan çıkıyorsunuz. Aldıklarınız anında kredi kartınızdan çekiliyor ve döküm cep telefonunuza geliyor.

Bütün bu gelişmeler, George Orwell’in geleceği neredeyse önceden bilen başyapıtı ‘1984’teki ‘Büyük birader sizi gözlüyor!’ ifadesini doğrulayan bir dünyada yaşamaya başladığımızın habercisi.

Hatırlatmadan geçmeyelim.

Bu çok gelişmiş görüntü ve yüz tanıma teknolojilerinin insansı robotlara uygulanacağı günlerin de çok uzak olmadığını akılda tutmak gerek. Neyse ki, bu tür akıllı robotlar filan bizim ülkemiz için bir tehlike değil. Durumumuzu ve gidişatımızı gördüklerinde nasıl olsa anında kısa devre yapacaklardır!

Yüz tanıma sistemleri nasıl çalışır? Yüz tanıma teknolojileri nelerdir? | Yüz tanımlama sistemi yüzleri arayıp onlara unutmayacağı bir id yani numara veriyor

Kaynaklar ve Dış Bağlantılar

• https://medium.com/@ageitgey/machine-learning-is-fun-part-4-modern-face-recognition-with-deep-learning-c3cffc121d78
• http://www.yousubtitles.com/Facial-recognition-technology-will-change-the-way-we-live-The-Economist-id-937149
• https://www.kaspersky.com/blog/bad-facial-recognition/12806