İnsan boyu genetikle mi belirleniyor? Kısa boy mu, uzun boy mu avantajlı?

İnsanların boylarının uzunluğu yada kısalığının nedeni hep merak edilmiştir. Kimi bilim insanları genetik derken kimi bilim insanları sosyoekonomik nedenlere ve beslenmeye dayandığını söylüyor. Merak edilen bu konu hakkında bilimsel olarak açıklamaya çalışacağız. İnsanların boyları anne ve babaya göre değişir mi? İnsan boyunu etkileyen faktörler nelerdir? İnsan boyu genetikle mi belirleniyor? İnsanların boyu ne kadar uzar? Boy hangi yaşa kadar uzar? Uzayda insanların boyu uzar mı? Yetişkinlerin boyları uzayabilir mi? Kısa boy mu, uzun boy mu avantajlı? Merak edilen bu soruların cevabını yazımızda bulabileceksiniz.

İnsan boyu genetikle mi belirleniyor? Kısa boy mu, uzun boy mu avantajlı?

İnsanın boyun belirlenmesinde genetik faktörler etkendir ama kesin nedendir denilemez. Çevremize baktığımızda bile Uzun boylu anne ve babaların çocuklarının uzun boylu olduğu gözlemlense de, kısa boylu ailelerin de uzun boylu oldukları görülebilir. İnsanlardaki boy farklılıklarını ise bilim dünyası çokça merak etmiştir.

İlk ciddi bilimsel araştırma, 2007 yılında yapılmış, ilk boy geni belirlenmişti. Bu araştırma Nature Genetics dergisinde yayımlandı. Fakat bunun tek gen olmadığı ve diğer binlerce genin DNA yapısı, boy uzunluğunu etkileyebildiği açıklanmıştı.

Bunla ilgili yapılan en kapsamlı bir diğer araştırmada insan boyuna etki eden faktörü DNA değişikliğinden kaynaklandığını gösteren bir araştırma yayımlandı. 300 Kurumun bilim adamları, Avrupa çapında 300 bine yakın insan üzerinde yaptıkları araştırmada, insan boyunu etkileyen 400 genom bölgesini belirledi. İnsan boyunun belirlenmesini sağlayan genetik faktörünün etkisinin yüzde 80 olduğu gözlemlendi. Boyun uzun olmasını sağlayan insan genlerinin hangileri olduğu ile ilgili araştırma halen devam ediyor.

Araştırmayı yöneten Exeter Tıp Fakültesi’nden Prof. Tim Frayling, insan boyunu belirleyen 700’e yakın genetik olay görüldüğünü, bunların hem kanser hemde kemik hastalıkları ile ilgili tedavilerde yardımcı olabileceği gözükmekte olduğunu belirtti. Kısa boylu çocukların büyük ihtimalle Anne yada Babadan gelen kısa boy genini miras aldığını da söyledi.

Araştırmaya katılan bir diğer uzman, Boston Çocuk Hastanesi’nden Prof. Joel Hirschhorn, saptanılan genlerin bir çoğunun kemik gelişiminde rol üstlenen, belirleyici etken olduğunu, ancak şimdiye kadar bu genlerin boy uzaması ile ilişikliğini düşünemediklerini açıkladı. Hatta bu genler bazı çocuklarda ve tıbben açıklama yapılamayan anormal büyüme ile de ilişkili olabileceğini ispatlamaya çalıştıklarını da söyledi.

İnsan evrimini savunan Darwinci yaklaşıma göre sağlıklı beslenen ailelerin daha çok çocuk sahip olduğunu söyler. Fakat durum modern dünyada böyle değil. Fakir olup da az sağlıklı olan kısa boylu aileler, zengin ailelere göre daha fazla çocuk sahibi oluyor. Buna en güzel örneklerden biri de Afrika’nın yoksulluk bakımında alt sıralarda olan Nijer. Nijer’de kadınlar ortalama olarak 7’den fazla çocuk doğuruyor. Bu ortalama ile dünyanın en çok üreyen ülkesidir. Aynı zamanda da kısa boyluluk da pek görülmüyor.

İnsan boyu sağlık sorunlarını etkileyen bir faktör mü?

İnsan boyları incelemesi konusunda uzman olan ABD’li Antropolog Profesör William Leonard, insanlardaki boy farklılığının ekonomik olarak durumuna bağlı olduğunu ve sağlıklı beslenmeye göre endekslenebileceğini söylüyor. Son 150 yıldır, insan boylarındaki artışın, geçmişe göre de arttığını ekliyor. Daha iyi beslenme ve hastalıklarla mücadele edebilme bunu tetiklediğini düşünüyor.

Leonard,  And Dağları ve Sibirya gibi çevresel sorunların bir hayli yaşam koşullarını zorladığı yerlerde yaşayan insanların boyları hakkında bir takım araştırmalar yaptı. İnsanlar zor çevre koşullarında harcadıkları enerjiden dolayı, büyümelerinin etkilendiği, bu nedenle uzun boylu insanların azlığı dikkat çekmektedir.

Münih Üniversitesi’nde ekonomi tarihi fahri profesörü John Komlos, insan boyunun, sadece genetik tarafından bağlantılı olabileceğini düşünmeyenlerden. Ona göre insan boyu çevresel etkilerden etkileniyor. Çevre gittikçe zarar görecek ve kaliteli yaşam teknoloji ve nüfus arttıkça düşüşe geçeceğini söyleyen Komlos, günümüzde insan boyunun çıkabileceği maksimum boya ulaştığını düşünüyor. Şu anda dünya genelinde ülke olarak Hollandalıların ulaştığı uzun boy oranının bundan sonra da düşeceğini ekliyor. Bu fikre katılan William Leonard, sanayileşen dünya nüfusunun genel olarak çıkabileceği boy uzunluğu, genetik olarak üst seviyelere gelindiğini söylüyor.

Bunla ilgili olarak yazdığımız diğer makaleye göz atabilirsiniz.

İlgili Link 1: Dünya genelinde ortalama erkek ve kadın boyu neden artıyor?

İnsan boyu genetikle mi belirleniyor? Kısa boy mu, uzun boy mu avantajlı? | İnsan neslinin boy uzamasının dünya genelinde artık yükselemeyeceği konuşuluyor

İnsan boyu ne kadar uzar? Yetişkinler de boy uzar mı?

Kaç yaşına kadar boy uzar? Boy kaç yaşına kadar uzar? soruları herkesin en çok sorduğu sorulardan biridir.

Prof. Dr. Sinan KARAOĞLU bu konu hakkında uzman ve söylediklerini sizle paylaşalım.

Türkiye için genellikle erkeklerde boyun uzaması 18 ile 20 yaş arası, kızların boy uzaması ise 16 ile 18 yaşına kadar sürebilir. Erkekler ve Kadınlarda bir kaç yaş daha esneyebilir. Bu ülkeden ülkeye de değişir. Çünkü boy uzaması genetik, çevresel, ekonomik ve stres gibi etkenlere göre değişebilir. Boy uzamasının en çok arttığı zaman ise ergenlik dönemidir. Ergenlik çağının bitmesi ile uzama yavaş yavaş durmaya başlar. Tıbbi olarak yetişkinlerin boyları sadece ameliyatlı müdahale ile uzayabilir.

Boy uzaması ile ilgili yazdığımız geniş yazımızın linki aşağıdadır.

İlgili Link 2: Çocuklarda boy uzaması nasıl olmalı?

İnsan boyu genetikle mi belirleniyor? Kısa boy mu, uzun boy mu avantajlı? | Uzun boy ve kısa boy ayrı ayrı sporlarda başarı gösterir

Mars’ta yaşam başlarsa insanların boyu uzayacak mı? Uzayda boy neden uzar?

Dünya dışında başka bir gezegende hayat başlasa acaba insan boyunda bir değişiklik olur muydu? Bilime göre olurdu, ama dünyaya döndüğünde gene eski boyuna geri döneceği söyleniyor.

Mars gezegeninde yaşam için, dünyada uzun süreli simulasyonları yapılıyor. Yani sıkı bir hazırlık var. Mars gezegenindeki yerçekimi Dünyanın yerçekimine göre yüzde 38 daha az. Eğer insanlar Mars gezegeninde yaşayıp, yeni bir nesil büyürse, bu neslin boylarının uzun olacağı iddia ediliyor.

Peki bunu neye göre söylüyorlar? kısa boyun nedenleri acaba belli mi?

Yerçekimi olmayan, Uzay istasyonlarında gözlem yapan Astronotların 1 yada 2 ay içerisinde boylarında santimetrelerce artış olduğu belirlendi. Dünyaya döndüklerinde bu uzama tekrar eski haline bir kaç gün içinde döndüğü gözlemlendi. Bunun bilimsel araştırması yapıldı. Bel Kemiğini oluşturan iskelet omurlardan oluşur ve bu omurların arasında jele benzer omur sıvıları vardır. Dünyadaki yerçekimi bu sıvıların daha sıkışık yani basık olmasına neden oluyor. Gece uzunlamasına yattığınızda da bu omurlardaki sıvılar gevşiyor ve hafifte olsa uzamaya başlar. Sabah uyanıp ayağa kalktığınızda yerçekimi baskısıyla gene aynı boya sahip oluyorsunuz. Uzayda yerçekimi olmadığından omurlara baskı olmuyor ve devamlı uzun kalınıyor.

NASA bu durumu inceledi ve acaba bel kemiğine bu süreçte zarar gelir mi bu sorunun cevabını halen araştırıyor. Uzay istasyonlarında görev yapan Astronotların bel ağrılarından şikayet ettiği ve bunun nedeni de omurlardaki bu değişiklik.

Eğer Mars’ta yaşam başlarsa insanları bekleyen birincil sorun bu olacağı bekleniyor. Kemik yoğunluğunda azalmalar, bel ve eklem ağrıları, endokrin sisteminde bozukluklar gibi yerçekiminden kaynaklı tıbbi problemler gözükecektir. Marstaki insanların boyları çok uzun olacak ama sakatlıkların da bir hayli fazla olacağı düşünülüyor.

Diğer taraftan başka uzmanlar Marsta yaşam konusuna biraz daha temkinli yaklaşıyorlar. Çünkü Marstaki yaşamın Alaska’da yada Sibirya’da yaşayan halkın çektiği sıkıntılara benzer durumlarla karşı karşıya kalabileceklerini söylüyorlar. Bunun nedeni ise, Mars dünyaya göre güneşten daha uzakta olduğuna göre, dünyada olduğu için donmuş çöllerle kaplı, ayrıca oksijeni olmayan bir gezegendir. Orada insanların yaşaması için ve tarım yada hayvancılık yapmaları içinde sera gibi üstü kapalı bir sistemde olabileceği düşünülüyor. Buna birde günlerin uzun olmasını eklersek, daha da zorlaşıyor. İnsanlarda biyolojik vücut saatleri de değişecek. Dünyadaki gibi rahat olamayan insanların boylarının daha da kısa olabileceği de olasılığı bulunmaktadır.

Uzay istasyonunda 3 hafta kalan astronotun boyu 9 santim uzadı!

2018 yılında eve dönen, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (UUİ) üç haftalık bir süreç geçiren Japon astronot Norişige Kanai‘nin boyu yaklaşık 9 santim uzadığı belirlendi.

Japon astronot Norişige Kanai, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Uzaya geldiğinden beri yapılan sağlık testleri sonuçlarına baktığında, bitki gibi kısa sürede 9 santim uzadığını ve dönüş zamanıma kadar uzama devam ederse, 2018 Haziranda Dünya’ya dönmekte kullanacağı Soyuz uzay aracının koltuğuna nasıl sığabileceğinin endişeni yaşadığını belirtti.

Yerçekimi olmayan ortamda omurlar üzerinde baskı olmadığı için bel omurgası daha da  genişleyip uzayabildiğinin ispatı olarak da görülebilir.

Peki neden uzun boylu olmak ister insan? Şimdi biraz buna bakalım.

Uzun boylu olmanın avantajı var mı?

Bazı toplumlarda uzun boylu olmanın cazip noktaları yok değil. Hatta daha fazla bile para kazanabildiklerini gösteren bir araştırmada var. 2004 yılında yapılan bir araştırmada ülke genelinde boy ortalamasından 2 yada 3 santim daha uzun olan insanların, her yıl kazandıkları para hesaplandığında, diğerlerine göre 1000 dolar daha fazla aldıkları gözlemlendi.

Şimdilere baktığımızda tabi durum pek de öyle gözükmüyor. Uzun boylu sporcular ve mankenler haricinde, para kazanma oranı uzun boya göre yapılması biraz saçma oluyor. dünyanın en zenginlerine bakıldığında çoğu ortalama boy yada ondan daha kısalar.

Uzmanlara göre uzun boy denildiğinde en ideal boy 190 santimdir. Eğer 190 santim üzeri olunduğunda, bir çok insan aşırılık değeri olarak görüyor ve pekte hoşuna gitmiyor.

Uzun boyun avantajları yerine dezavantajları daha dikkat çekmektedir. Uzun boyun dezavantajları içinde sayabileceğimiz en kötü şeylerden biri sosyal yaşamdır. Toplu taşıma araçlarında sorunlar, otomobilde sığmayan ayaklar, kapılardan geçememek gibi daha bir çok sorunla karşılaşırlar. Fakat daha da kötüsü var.

Uzmanlara göre uzun boyun zararları var. Buna verebileceğimiz en iyi örneklerden biri, dünyanın en uzun boylu insanı, 2 metre 72 santim ile Robert Wadlow’dur. Hipofiz bezinde yaşadığı sorundan dolayı ayakta durmakta bile zorlanıyordu. Yaraları çok geç iyileşiyordu. Zaten yaradan kaptığı enfeksiyon onun 22 yaşında ölmesine neden oldu.

İnsan boyu genetikle mi belirleniyor? Kısa boy mu, uzun boy mu avantajlı? | Uzun boylular iş bakımından kısalara göre daha hızlı kariyer yapar

Kısa boy mu, uzun boy mu avantajlı?

İnsanda boy uzunluğunun ne kadar yada neye etki ettikleri hakkında örneklerle anlatmaya çalışacağız.

Eğer bir siyasetçi olmak yada bir başkan olmayı düşünüyorsanız, uzun boylu olmak bir avantajdır. ABD’de bir çok devlet başkanı ortalama halk boyundan 8 yada 10 santim daha uzundur. Uzun boylu adayların seçimlerde daha çok oy aldıkları görülmektedir. Buna diğer örnek olarak Türkiye’deki son 5 seçimde devamlı üstünlük sağlayan Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan, halk arasında uzun adam olarak bilinmektedir.

Uzun boylu erkek yada kadınların daha sağlıklı, akıllı ve rekabetli işlere seçilme olasılığı rakiplerine göre daha yüksektir. Bu yüzden dolayı da uzun boylular daha çok kazandıkları düşünülüyor. Aslında yanlış bir bilinçaltı yerleşiği olan uzun boyun, liderlik vasfına daha yatkın olduğu, baskın ve büyük özelliği olduğu algısı bulunmaktadır.

Uzun boylu erkeklerin yada kadınların fotoğraflarına bakıldığında diğerlerine göre daha çekici olduğu da söylenir. Fakat model olarak uzun boylu erkekler seçilirken, uzun boylu kadınlar pek tercih edilmez. Orta boylular daha çok revaçtadır.

Uzun boyu olup da zayıf olmak ise, Kadınlar tarafından pek hoşnut olunan bir tip olarak gözükmez. Tam tersi zayıf ve uzun boylu kadınlar, erkeklerin daha dikkatini çekmektedir.

Uzun boylu olmak, bazı sporlarda çok avantaj sağlar ama bazı sporlarda ise dezavantajdır. Basketbol ve Futbolda gelen topu görme açısından avantaj sağlasa da, kısa boylular kadar seri değildir. Bunun nedeni ise kısa uzuvların sinirlerinin beyine daha hızlı ulaşması ve tepki süresinin daha hızlı oluşudur.

Oto ve Motor sporları, Jimnastik, Halter, Güreş, Su sporları örneğin dalgıçlık, kayak ve buz pateni gibi sporlarda kısa boylular avantajlıdır. Dövüş sporlarında da uzun boya göre kısa boy daha avantajlı.

Uzun boylular kısa boylulara göre daha hantal

İnsan vücudunu bir otomobile benzetelim. Yüksek hızla giden bu otomobilin kazayı engellemek için yavaşlaması çok zor olduğunu biliriz. Eğer yavaşlatsa bile çarpma anında ivmenin büyüklüğüyle baskı artar. Bu örneğe bakarsak, uzun boylu bir insan düştüğünde ondan yüzde 20 daha küçük boylu insana göre iki kat daha fazla kinetik enerjisi barındıracaktır. Aynı zamanda bu düşme etkisiyle vücuda vereceği zarar, kısa boylu insanlardakinden daha da büyüktür.

Bu yüzden uzun boylu kadınların düştüklerinde, kalça kemiklerinde çatlama olasılığı daha fazladır. Kısa boyun avantajları olarak sayabilir. Çünkü kısa boylular kaza konusunda biraz daha şanslı olup, düştüklerinde hızlıca toparlanabilirler.

İnsan boyu genetikle mi belirleniyor? Kısa boy mu, uzun boy mu avantajlı? | Uzun boylu yada kısa boylu olmanın kendine göre avantajları ve dezavantajları var

Sağlık yönünden kısa boylular uzun boylulara göre daha avantajlı

Uzun boyluların kısa boylulara göre daha az yaşadıkları gözlemlenmiştir. Dünyanın en yaşlı insanları Japonya olarak görülmektedir. Japonların boyları uzun olmadığını biliriz.

Avrupa’da ise en uzun yaşayan insanlar, Akdeniz diyeti ile beslenen, İtalya’daki Sardunya adası Villagrande Strisaili bölgesinde yaşarlar. Yüz yaşını aşabilen bir çok yaşlısı bulunur. Akdeniz diyeti ve sosyal hayatlarının canlı olmasından ziyade hepsinin ortak özelliği ise erkeklerde ortalama boyun 160 santim oluşudur.

Şimdiye kadar gördüğümüz uzun boyun avantajı olan sağlıklı beslenme nedeni ile bir gösterge olduğu kanısına biraz sekteye uğratmış olabilir. Yapılan diğer araştırmalar bunu destekleyen yönde devam ediyor. Uzun boyluların özellikle yaşlandıkça daha da fazla sağlık sorunları oluşmaya başlıyor. Bunlardan en önemlisi de kanser. Çünkü beden ne kadar büyükse, o kadar çok hücreniz vardır. Büyük beden daha fazla enerji tüketir ve her enerji tüketimi sonrası oluşan toksik maddeler daha da fazlalaşır. Böylece vücudun defarmasyonu daha da artar.

İspanya’da yapılan bir test bunu kanıtlıyor. Yaklaşık bu teste 1,3 milyon kişi katıldı. Boydaki her santim artışı, kişinin ömrünün 0,7 yıl azalttığını biyolojik olarak gözlemlendi. Yani boy kısaldıkça, ömür uzuyor diyebiliriz.

Uzun boylular kısa boylulara göre daha mutlu

Uzun boylularda sağlık bakımından sıkıntılı gözükse de, yapılan araştırmalarda hayattan tat alma ve mutlu yaşam bakımından, kısa boylulara göre daha şanslı oldukları görülüyor. Bunun arkasındaki baş nedenlerden biri de, uzun boyluları iş hayatlarında daha iyi kariyer yapıp, daha çok para kazanabilmeleri. İş hayatında uzun boylu olmak, bazı hedeflere daha da kısa yoldan ulaşmada işe yarıyor.

Tabi burada anlattıklarımız genellemeler üzerinden gittiğimiz için hepsi birebir doğrudur denemez.

Kişinin hayatı zevkli kılması, daha uzun ömürlü olabilmesi, yaşadığı sağlıklı yaşam biçiminden geçmektedir.

Ölüm herkesin tadacağı bir şeydir ama yaşayacağınız hayatın tüm evrelerini kaliteli hale getirmek sizin elinizdedir.

Ayrıca bakınız

• Uzun bacaklı insanların kanser olma riski neden fazla?