Göz yaralanma çeşitlerine göre ilkyardım nasıl uygulanmalı?

Göz yaralanma çeşitlerine göre ilkyardım bilinmesi gereken bilgilerden biridir. Çünkü herkesin başına gelebilen ve anında müdahale olması gerekmektedir. Bu durumda yapılması gerekenler hakkında temel bilgiler ve ilkyardım konusunda neler yapmamız gerektiğini anlatacağız.

Kaza olduğunda o anda destek alacak kişi yada zamanımız olmayabilir. Önemli göz yaralanmalarında, ilk yardım sıklıkla körlüğü önler. Göz kazalarında yapılan yanlış ilkyardım körlüğe neden olur. Genel olarak görülen göz yaralanmaları 5 tiptir. Her biri için özel olarak ilk yardım girişimi gerekir.

Bu yazımızda Göz Yaralanma Çeşitleri  aşağıda gibi 5 adımda inceleyeceğiz.

1. Kimyasal Maddelerin Gözle Temasıyla Oluşan Yanıklar
2. Göze Batan Cisimler ve Göz Delinmeleri
3. Gözün çizilmesi veya Göze toz girmesi
4. Darbe almış Morarmış göz
5. Ultraviyole Göz Yanıkları

1.Kimyasal Maddelerin Gözle Temasıyla Oluşan Yanıklar

Göze Kimyasal Madde Temas ettiğinde kimyasal yanıklar meydana gelmektedir. Kimyasal maddelere mesela, pil asiti, çamaşır suyu, kezzap, laboratuar veya endüstriyel eriticiler, zehirler, kireç tozu gibi maddelerin gözün saydam kısmına yani korneaya teması ile saydamlığın hızlıca değişmesidir. Kornea’nın içindeki hücrelerin yanması ile kırmızılaşır. İleri seviyede körlüğe kadar giden bu yaralanmalar dikkat etmek gerekir.

Göze kaçan kimyasal maddeler genellikle deterjanlar, yapıştırıcılar, iş yerlerindeki kimyasallar ve benzeri maddelerdir.

İlk önce yapmak gereken yıkamadır. Eğer akan su var ise özellikle gözü altına koyup 15 dk yıkanmalıdır. Es geçilirse geçici körlük olabilir.

Kimyasal Maddenin göz ile temasında neler yapılmalı?

• Gözü normal su ile yıkarken, hastanın göz kapaklarını kapatmasına izin vermeyin. Gözü ve Göz kapaklarını bastırmayın sadece kaş veye yanaklarından destek alın.
• Kireç, Sıva Harcı, Alçı gibi alkali maddeler göz ile temas ederse en az 15 dakika yıkayın.
• Eğer su yoksa, alkolsüz ve asitsiz içecek yada sıvılar kullanılabilir. Örnek olarak Süt, ayran, alkolsüz içkiler, zeytinyağı vb.
• Gözde lens var ise hemen alınmalıdır. Kimyasallar gözle temas ettiğinde lensi eritmeye başlar.
• Göz yıkanma sonrası bandajla sarılmadan, hangi kimyasal madde ise bilgi dahilinde Doktora gidiniz. Eğer göze temas eden kimyasalın kutusu yanınızda ise, onunla beraber gidilmesi daha iyi olur.
• 15 dakikalık yıkama işini bitirmeden doktora gitmeyin!

Göz yaralanma çeşitlerine göre ilkyardım nasıl uygulanmalı | Kimyasal madde gözü yakabilir

2. Göze Batan Cisimler ve Göz Delinmeleri 

Kırık bir cam parçası, tornavida, sivri uçlu maddeler, diken yada çivi göze saplanabilir. Bilinmesi gereken en başlıca bilgi batan cisim asla yerinden çıkartılmaz.Çıkartılırsa tedavi edilemez bir sürece gidilebilir.

Bilinmesi gereken ayrıca gözde bu gibi yaralanmalarda havlu yada bezle kanı temizlemek için göze basınç yapılmaması gerekir. Göz sıvısının boşalmasına neden olan bu hareketi hem ilkyardımcı hemde hasta tarafından yapılmamalı.

Penetran adı verilen delici, delip geçen maddeler (örnek mermi…) bir göz yaralanmasında en doğru ilkyardım göz ve kapaklara baskı yapılmamalıdır.

Diğer kanayan yaralarda üzerine baskı yada bası ile kanı durdurmak, gözdeki yaralanmalar için geçerli değildir. Gözdeki kanama insanı öldürecek şekilde değildir. Acile gidene kadar kanın akmasına izin verilebilir. Steril bir bezle her iki göz kapatılmadan acile gidilmelidir. Tek gözün açık kalması, göz ağrısını arttırabilir.

Göze kaçan küçük cisimlerin çoğunluğu göz kırpmakla yada göz yaşıyla dışarıya atılır. Korneanıza yapışmışsa, gözünüz yaralanmışsa, ani şiddetli ağrı ve görme bozukluğu varsa ya da ateşiniz çıkmışsa, gözünüze kaçan bir cismi hiçbir zaman kendiniz çıkarmaya çalışmayın. Görmenizi tehdit eden ciddi bir yaralanmaya yol açabilirsiniz.

Göze Batmamış cisimler için nasıl ilkyardım yapılmalı?

Göze batmamış, göz sıvısında gezen ufak maddeler, sinekler vb. şeylerde olabilir. Göz yüzeyinde ya da göz kapağının altında bulunan cisimleri çıkarmak için:

• Ellerinizi yıkayın, göz kapağınızın altını hafifçe aşağıya çekin. Cisim buradaysa, ıslatılmış pamukla veya bez kenarıyla dokunarak çıkarın.
• Cisim görünmüyorsa, üst göz kapağınızın kirpiklerini tutup dışarı ve üst göz kapağı alt göz kapağına değinceye kadar aşağıya çekin. Göz yaşınız cismi temizleyinceye kadar bekleyin.
• Cisim hala yerinde duruyorsa, gözünüzü temizleyici sıvıyla temizleyin ya da akar suda açmak suretiyle yıkayın.
• Cisim çıkartıldıktan sonraki ağrıyı azaltmak ya da rahatsızlığı gidermek için sağlık uzmanına ya da doktora danışın.

Göz yaralanma çeşitlerine göre ilkyardım nasıl uygulanmalı | Göze çivi girmesi

3. Gözün çizilmesi veya Göze toz girmesinde ilkyardım  

Gözün içine bir şey kaçınca kaşınmaması ve ovuşturulmamalıdır. Çünkü yabancı cismin korneayı yani gözün saydam kısmına girdiğinde elle ovulması  dahada çizilmesine neden olabilir.

Tozlar genelde gözyaşı ile temizlenir. Ama daha sert parçalar ovuşma ile gözün çizilmesine neden olur. Tedavi açısından, partikül gözün saydam veya beyaz kısmı üzerinde olabilir. Her ikisi için farklı tedavi gerekir.

Kornea içine gömülmüş bir toz parçasına ilk yardımı yapan kişi dokunmamalıdır. Kırpma ile çıkmayacak kadar gömülmüş ise çıkarılması için lokal anestezi gerekir. Kornea dokunmaya ve ağrıya çok hassastır. Ayrıca böyle bir yabancı cisim yüzeyi bozarak enfeksiyon eğilimini arttırır. İnfeksiyon riski, antibiyotik tedavisi ile azaltılabilir. Bu nedenle, önemli bir çizik veya gömülü bir yabancı cisim olan bir kornea doktor tarafından görülmelidir. Kornea enfeksiyonları görme kaybına yol açan yoğun zararlar bırakır.

Gözün beyaz kısmında ise toz maddeler, doktora gitmeden ilkyardımla çözülebilir. Tüm yapmanız gereken bir kağıt ve bez parçasını kıvırıp ucuyla yabancı cismi silerek almanızdır. Cisim alınması pek bir ağrıya neden olmaz. Göz kapağı aşağı indirilip, gözü yukarı, göz kapağını yukarı kaldırıp gözü aşağı çekerek yada sağa sola hasta kişiden yardım alınabilir. Bazen de kapak altında görülmezse,  o zaman göz kapağını ters çevrilmelidir. Göz hala batmaya devam ediyor ve siz de problemi göremiyorsanız bir doktora göstermek gerekir.

Kaynak Parçası yada Metal Parçalarının Göze Girmesi

Metal işleriyle uğraşan kişilerde, çelik yada demir parçaları gözün içine direk girmiş olabilir. Fiziksel görülemez. Ağrıda gözükmeyebilir. Hissetme anında direk acile gidilip Doktorun gözü incelemesi gerekmektedir

Gözde yaşanan parça batma ve saplanma çoğu kez iş kazalarıdır. Korunmak için Koruyucu gözlük takılmaması ciddi hasarlar bırakabilir.

Göz yaralanma çeşitlerine göre ilkyardım nasıl uygulanmalı | Göz morarmalarında ilkyardım

4. Morarmış Göz 

Göz Morarması, şiddetli vurma yada çarpmalar sonucu oluşan gözdeki kapak dokularında kanamanın siyah yada mavi olarak şişik durmasıdır. Kapak dokusu gevşek olduğundan kanama kapakları çevirir. Alın, burun ve yanak derisi sıkı olduğundan bu kısımlara kan gitmez.

Birçok darbeli durumda göze hasar gelmez. Çünkü göz kemiğin içinde korunmaktadır. Ancak mor göz kesinlikle bir travma olduğunu ve gözünde yaralanmış olabileceğini düşündürür. Eğer görmede bulanıklaşma var ise doktora gidilmelidir. Çünkü bulanık görme,  göz içine kanama olduğunu gösterir.

Göze darbe alındığında ilkyardım olarak ilk önce, Göz kapağına soğuk kompres yani buz torbası yada sporcu jeli bastırmadan uygulamak gerekir. Bunun için buzlukta herhangi bir donmuş sebze yada benzer bir şeyde olabilir. Evde nasıl sıvı jel buz kütleleri yapılır ile ilgili aşağıdaki linkten bilgi alabilirsiniz.

Evde yada iş yerinde soğuk kompres için sıvı jel torbası nasıl yapılır? 

Soğuk kompres yapmak darbe ile ezilmiş kılcal damarlardaki kanamayı durdurur. Böylece gözdeki kırmızılık daha çok ilerlemez. Ayrıca ağrıda da kesilme olur. Eğer jel değilde buz koyacaksanız kesinlikle ince bir bezin içinde göze temas ediniz.Çünkü buz soğukla cildi yakabilir. Soğuk kompresi 10 dk ilk etapta koyun ve 5 dk ara verin. Sonrasında tekrar bir 10 dk ve 5 dk ara. Ağrı ve şişlik geçene kadar devam edilebilir.

Sonrasında Göz çevresindeki kemiklerde kırık olabileceğinden doktora gidilmeli ve doktor bilgisayarlı tomografi çekilmesi isteyebilir.

Bizim kültürde genelde hamur ve et koyma fikri vardır. Bunları denemenize gerek yok. İlk etapta buzdan başka bir şey fayda etmeyecektir.

Göz yaralanma çeşitlerine göre ilkyardım nasıl uygulanmalı | Göz yaşı damlası uzun süre karda kalırsanız kullanmalısınız

5. Ultraviyole Göz Yanıkları 

Suni ışık kaynakları yada güneş ışınları Gözde ağrı, ışık hassasiyeti, yaşarma ve geçici görme bulanıklığı gibi göz yanıklarına sebep olabilir.

Genelde Karlı havalar da bu tip yanıklar çok olur. Kar güneş ışınlarını iyi yansıttığı için, uzun süre karda kalanların yarım saatte bir suni gözyaşı damlası kullanması gerekmektedir. Karlı ortamlarda kar gözlüğü yada güneş gözlüğü takmanız gerekmektedir.

Aksi takdirde bir göz doktoruna gitmeniz gerekebilir. Doktora gitmeden her durumda gözü bir kağıt bardak ile yada benzer bir koruma ile kapatıp dış etkenlerden uzak tutmalısınız.

Göz yaralanma çeşitlerine göre ilkyardım nasıl uygulanmalı | Doktora giderken gözü dış etkenlerden korumanız gerekmektedir.

Gözde yaşanan problemler için hangi uzmana başvurmalıyız?

Acil durumda zaman kaybetmeden, hangi göz problemine hangi uzman doktora gözükmeliyiz? İşte size zaman kazandıracak Göz Uzmanlık alanları ve uzmanları

1. Medikal doktor (MD); Antibiyotikler, anestetikler, allerji tedavisi ve diğer tıbbi bakım konusunda eğitilmiş ve tecrübe kazanmıştır. Ameliyat yapar, yaralanmaların ve kanserin teşhisini koyar, ve genellikle bilgisi iyidir.Pratisyenlerin çoğu küçük göz problemlerinin çoğunu tedavi edebilir.

2. Oftalmolog; göz konusunda ihtisas yapmış bir doktordur. Göz problemlerinin tedavisi konusunda yılların tecrübesine sahiptir ve herhangi bir göz probleminiz için başvurabilirsiniz. Bu alanda en iyi eksperttir.

3. Optisyen; gözlük verir. Uygun cam için gözünüzün ölçümünü bile yapmaz.Yaptığı iş yalnızca oftalmolog ve optometrist tarafından önerilen uygun camı sizin için en uygun gözlük çerçevesine yerleştirmektir.

4. Optometrist; gözlük camı için gözünüzün ölçümünü yapar.Ya uygun cam derecesinin reçetesini verir ya da kendisi gözlüğü sizin için hazırlar.Tıbbi eğitim almamıştır.

Kaynaklar ve Dış Bağlantılar

• T.C Sağlık Bakanlığı
• Amerikan Sivil Savunma Örgütü 
• AKUT
• Türk Kızılayı