İstanbul °C
Beslenme biçimi boy uzamasına etki ediyor
Genetik boy uzamasına etki eden faktörler içinde olduğunu artık bliyoruz. Yıllardır boy uzaması hakkında araştırma yapan bilim insanları, beslenme biçimi de bir faktör olduğunu söylemeye başladı. Beslenme biçimi boy uzamasına nasıl etki ediyor? araştırmasını inceleyelim.
Beslenme biçimi boy uzamasına etki ediyor
Günümüzde en uzun boylu insanlar Kuzey ve Orta Avrupa’da yaşıyorlar. Bu bölgenin en uzun boylu insanlar listesindeki milletler, Hollanda, Karadağ, Danimarka ve İzlandalılar. Hollandalı erkeklerin ortalama boyu 1,83 metre iken, kadınlarda ortalama boy 1,69 metre.
Dünya genelinde en kısa insanlar ise Asya, Latin Amerika ve Doğu Afrika’da yaşıyor. Örneğin 19 yaşındaki Bangladeşli bir kadının boyu 11 yaşındaki Hollandalı bir kız kadar. Elbette bu farkta genlerin rolü var ama tek etken genler değil.
193 ülkedeki yaşları 5 ila 19 arasında değişen 65 milyon çocuğa ait verilerin incelenmesine dayanan son bir araştırma, 1985 ila 2019 yıllara arasında ergenlerdeki beden boyu ve beden ağırlığının nasıl değiştiğini ortaya koydu.
Imperial College London araştırmacıları tarafından yönetilen uluslararası ekibin çalışması otuz beş yıl içinde çok şeyin değiştiğini gösteriyor. Özellikle Çin ve Güney Kore gibi endüstri ülkelerindeki gençlerin beden boylarında önemli değişiklikler söz konusu. Günümüzde 19 yaşındaki Çinli erkekler 1985 yılındakilere kıyasla 8 santim daha uzunlar. Çin 1985 yılında beden boyu listesinde 150. sıradayken 2019 yılında 65. sıraya yükseldi.
Fakat Afrika’da, Sahra’nın güneyindeki gençler 35 yıl öncesinden bile daha kısalar. Batıdaki bazı endüstri ülkelerinde de beden boyunda gerileme söz konusu. Mesela İngilizlerin boy uzunluğu sıralamasında 1985 yılında 28. sıradayken, günümüzde 39. sıraya gerilediler. Beden kitle endeksinde de ülkeler arasında farklılıklar var.
Günümüzde en yüksek beden kitle endeksine sahip olanlar Pasifik Adaları’nda, Orta Doğu’da, ABD’de ve Yeni Zelanda’da yaşıyorlar.
En düşük beden kitle endeksli insanlar ise (Beden kitle endeksi 21 veya daha düşük olanlar) Güney Asya, Güneydoğu Asya ve Afrika’da yaşıyor.
Şimdi ise en zayıf kadınlar ise Japonya ve Orta Avrupa’da daha sık görülüyor. Ülkeler arasındaki beden kitle endeksi farklı 9 birim kadar yani aşağı yukarı 25 kilo diyor araştırmacılar. Japonya, İtalya ve Danimarka gibi bazı ülkelerde son on yıllarda beden kitle endeksi hemen hemen hiç değişmedi.
Çocuk yaşlarda kaliteli beslenme modeline geçilmeli
Beden kitle endeksinin boy uzamasına etkisi
Bazı ülkelerdeki gençler otuz yıl öncekine göre daha uzun boylu olmalarına rağmen beden ağırlıkları bedenlerine orantılı bir şekilde artmamış. Mesela Karadağ, Portekiz, Polonya ve Güney Kore gibi.
Diğer bazı ülkelerde ise beden boyunda bir artış olmazken beden kitle endeksi büyümüş, örneğin ABD ve Yeni Zelanda’da olduğu gibi. Uzun bir süre gelişim ve beden boyu üzerinde erken çocukluk dönemindeki beslenmenin ve tıbbi olanakların etkili olduğu kabul ediliyordu.
Fakat son araştırma da tüm okul döneminin de önemli olduğu ortaya çıktı ki bunlara beslenme ve diğer çevresel faktörler de dahil. Örneğin Avusturya’daki beş yaşındaki çocuklar Hollandalı akranlarıyla aynı boyda olmalarına rağmen, 19 yaşına geldi lerinde Hollandalılardan 5 santim daha kısa oluyorlar.
Diğer bazı ülkelerde ise beş yaşına kadar kısa olanlar, on dokuz yaşına kadar daha fazla büyüyebiliyorlar. Bu verilerden yol çıkan araştırmacılar en önemli faktörün beslenme olduğunu söylüyorlar. Kalitesiz beslenme, büyümeyi durdurarak, kilo alımına neden olabilir. Bu gelişmenin de tüm yaşam üzerinde sağlıksız sonuçları oluyor.
Anlaşıldığı üzere erken çocukluk dönemi ve daha sonraki dönemler arasında farklı beslenme biçimleri söz konusu. (Height and body-mass index trajectories of school-aged children and adolescents from 1985 to 2019 in 200 countries: Pooled analysis of 2.182 population-based studies with 65 million participants, The Lancet, 6.11.2020.)
Ayrıca bakınız
BENZER KONULAR
YORUMLAR
